„worden gebracht. De niet deelnemende korpsen van het
„II Leger kunnen nu reeds halt houden.
„Het snel bereiken van de Maas schijnt van ondergeschikte
„beteekenis enz."
Uit dezen brief blijkt duidelijk, dat Von Moltke reeds nu een
juist inzicht in den toestand in groote lijnen had, in tegenstelling
tot Prins FRIEDRICH KARL (commandant van het He Leger),
die meende dat hij het afgemarcheerde leger van Bazaine volgde
en bij Mars la Tour slechts met een achterhoede te maken had
gehad.
Eerst laat in den avond van 16 Augustus was de Prins, die zelf
de leiding van den slag had overgenomen, overtuigd van de nood
zakelijkheid om de andere korpsen van zijn leger zoo spoedig
mogelijk aan te trekken, omdat met recht verwacht moest worden,
dat Bazaine op den 17en Augustus met zijn overmacht den aanval
zou voortzetten, waartegen het zwaar gehavende Hie A.K. geen
krachigen weerstand meer zou kunnen bieden. Hij beval daarom
het IXe A.K. zich bij het aanbreken van den dag te verzamelen
op de hoogten Noord van Gorze, het Xlle A.K. 's nachts af te
marcheeren om over Thiaucourt Mars la Tour te bereiken en zich
daar op te stellen achter het Xe A.K., en aan het Garde A.K.
onverwijld af te marcheeren over Beney naar Mars la Tour en
op te stellen links van het Xlle A.K. Op deze wijze konden in
den loop van den 17en Augustus zeven legerkorpsen tegenover
den vijand worden vereenigd.
Voor de Duitschers was het nu van belang om op dien dag geen
gevechten uit te lokkenwij weten reeds dat Bazaine had
besloten om dien dag naar Metz terug te gaan, waartoe ook hij
geen gevechten wenschte. Op dien dag speelde zich dan ook het
merkwaardige schouwspel af, dat het Duitsche front opmarcheerde
tot ten Zuiden van den weg GravelotteSuzemont, terwijl het
de Franschen zag en ongehinderd liet af marcheer en naar Ooste
lijke en Noordoostelijke richtingen beide partijen zich beijverende
elkander te ontwijken.
De 17e Augustus 1870.
Na den zwaren strijd op den 16en Augustus besloot Koning
WILHELM om zich den volgenden dag reeds te 6.00 op het slagveld
bij Flavigny te bevinden.
Daar werd te 14.00 het operatiebevel voor den 18 Augustus
uitgegeven, een bevel dat als volgt luidde, en dat wij uitvoerig
zullen bespreken omdat het ten onrechte aan zeer scherpe
critiek heeft blootgestaan.
„Hoogte Z. van Flavigny, 17-8-70, 13.45.
„Het II Leger zal morgen, den 18en, om 5.00 aantreden en,
„links voorwaarts geëchelonneerd, tusschen de Yron en
557
