gevolg is dat van een commotio cerebri. Onmiddellijke dood is
mogelijk, zonder dat microscopisch in de hersenen veranderingen
te zien zijn. In andere gevallen zijn bloedingen gevonden, terwijl
natuurlijk ook ernstiger hersenlaesies op kunnen treden. Maar
de ernst van de commotio heeft geen invloed op het al of niet
optreden van psychische stoornissen. Normale gezonde menschen,
die zich hebben weten aan te passen aan het frontleven, zullen
van de commotio cerebri herstellen zonder eenig neurotisch ver
schijnsel. De man met den nerveuzen aanleg daarentegen zal
ernstige psychische stoornissen vertoonen. Shellshock geeft een
ziektebeeld, dat afwijkt van commotio cerebri door zijn psychi-
schen inslag. De patiënt is bewusteloos, maar meestal niet zoo
absoluut, afhankelijk van den ernst van de commotio, en de hevig
heid van de emotie. Meestal bestaat een collapstoestand, kleine
frequente pols, koude extremiteiten en koud zweet. De sensibele
en sensorische waarneming is verminderd. Er is tremor, en van
tijd tot tijd treden krampaanvallen op. De pupillen zijn wijd, de
peesreflexen levendig. Vaak is er urine-retentie of incontinentie.
Als het bewustzijn terugkeert, manifesteeren zich de hysterische
verschijnselen duidelijker. De beenen blijken spastisch verlamd
te zijn, een arm hangt slap neer, enz. De psychische symptomen
ontwikkelen zich, de patiënten worden onrustig, gaan delireeren,
hebben hallucinaties, het gelaat krijgt een angstige uitdrukking
Woede-aanvallen kunnen optreden. Of er ontstaat een toestand
van stille angst, de patiënt zit met wijd open oogen in bed,
reageert niet op toespreken, zegt geen woord, maar maakt afweer-
bewegingen, grijpt telkens naar zijn revolver enz. Of er ontstaat
een stupor-toestand, waarin de wezenlooze patiënt slap en stil
in bed ligt zonder op eenigen prikkel te reageeren, blind, doof,
stom en verlamd. Al deze toestanden kunnen weken tot maanden
aanhouden, om dan geleidelijk terug te gaan. De patiënt wordt
kalmer en begint belang te stellen in zijn omgeving. Eerst heeft
hij nog periodieke exacerbaties, ten slotte blijven deze weg, en
een vrijwel normale toestand volgt, waarin alleen nog angstige
droomen waarschuwen, dat de psyche nog niet in evenwicht is
gekomen. Pas als ook deze uitblijven, kan van een genezing
gesproken worden.
Bij de ernstige vormen van neurasthenie en hysterie komen
nogal eens lichte Basedowsymptomen voor. Bij shell-shock zou
zulks in 10 van de gevallen het geval zijn. E.e.a. wordt toege
schreven aan den invloed, welken emoties via het verlengde merg
op de interne secretie kunnen uitoefenen. Het is bekend, dat
boosheid en angst beide het adrenalinegehalte van het bloed ver-
hoogen, waardoor de bloeddruk stijgt en glycogeen in suiker
wordt omgezet, 2 processen, die snelle actie mogelijk maken, zoo
als dat voor vechten of vluchten noodzakelijk is.
616
