665
en Longuyon Montmédy te bereiken, zou hij dus al op 21 Augustus
uit Metz hebben moeten afmarcheeren. Wij weten nu achteraf,
dat Bazaine den 26en Augustus bevelen heeft gegeven voor een
doorbraak naar het Noorden, welker uitvoering echter reeds in
de kiem werd gesmoord.
Bazaine zelf schrijft daarover als volgt
„Je prescrivis a toute l'armée de passer, le 26 au matin, sur la rive
„droite de la Mosselle, et je déployai les troupes en avant du fort
„Saint-Julien. Mon but était d'attirer les forces ennemies sur cette
„rive, et, si le combat nous était favorable, d'en profiter pour tenir
„la campagne vers Thionville. Une tempête épouvantable arrêta tout
„mouvement."
Inderdaad zoo is het gegaan het leger brak zijn bivak op, maakte
zich gereed voor den afmarsch, marcheerde een half uurtje, verschoot
geen enkele patroon, en nam daarna zijn legeringsplaatsen van den
morgen weer in. De volgende even slappe doorbraakpoging zou na
Sedan komen.
Voor de volledigheid geven wij hier nog het telegram van 16
Aug. van De Mac Mahon aan Bazaine (onder wiens opperbevel
hij was gesteld), en het antwoord van dezen, waarbij wij in
herinnering brengen, dat het eerste vóór, het tweede na St. Privat
is uitgegaan
„Camp de Chalons, 16 aoüt, trois heures trente-cinq.
„Si, comme je le crois, vous êtes forcé de battre en retraite très-
„prochainement, je ne sais, a la distance a laquelle je suis placé de
„vous, comment vous venir en aide, sans découvrir Paris. Si vous en
„jugez autrement, faites-le moi savoir."
„20 aoüt, onze heures et demie.
„J'ai dü prendre position prés de Metz pour donner du repos aux
„soldats, et les ravitailler en vivres et munitions. L'ennemi grossit
„toujours autour de nous, et je suivrai très-probablement pour vous
„rejoindre la ligne des places du Nord, et vous préviendrai de ma
„marche, si je puis toutefois l'entreprendre sans compromettre
„l'armée."
Het is ontstellend om te vernemen, dat uit het proces Bazaine
is gebleken, dat dit laatste telegram De Mac Mahon nóch zijn staf
zou hebben bereikt, hoewel de overkomst van het bericht met
stelligheid is vastgesteld. Nog wonderlijker is wel, dat bij dat
proces de volgende vraag (en antwoord van de Mac Mahon) zijn
gesteld
„De Mac MahonVous me demandez, si, l'ayant regue, j'aurais
„continué mon mouvement vers l'est.
„Cette question est délicate. Je vous répondrai cependant con-
„sciencieusement qu'il est probable que, même après sa réception,
„j'aurais continué ma marche vers la Meuse, sauf a voir ce qu'il y
„avait a faire, y étant arrivé."