Voor De Mac Mahon bleef nu geen andere mogelijkheid over
dan een onmiddellijke terugtocht naar het Noorden, naar Sedan.
Wij kunnen hier kort zijn een ieder kent het drama van Sedan,
dat éénen dag duurde. Den len September was de rest van het
Fransche leger ingesloten den 2en September volgde de capitu
latie Keizer NAPOLEON III ging als gevangene naar Duitsch-
land het leger van de Mac Mahon in krijgsgevangenschap.
Over de operatiën van de Mac Mahon's leger van Reims naar
Beaumont is het beter te zwijgenhet deugde nietMaar men
overdenke tevens, dat de maarschalk nu eenmaal de karakter
sterkte, welke een betere leiding zou hebben gevorderd, mistte
dat hij moest opereeren met deels jonge, deels gedemoraliseerde
en allemaal slecht uitgeruste troependat de Keizer met zijn
groote hoofdkwartier de leiding ernstig bemoeilijkte (zonder de
verantwoordelijkheid feitelijk te dragen), en dat last but not
least de Keizerin-Regentes en minister De Palikao van Paris
uit mede-oorlogvoerden
Wij willen dit preciseeren
Toen de Mac Mahon den 27en Augustus in Le Chesne tot de
overtuiging was gekomen, dat het voortzetten van zijn marsch
naar Stenay tot een ramp zou voeren, stelde hij een telegram op
aan minister De Palikao, waarin hij zijn plan om via Mézières uit
te wijken bloot legde. Zijn stafchef, kolonel Stoffel, las het bericht
en bracht in het midden„Ne pensez-vous pas, Monsieur le
„Maréchal, que vous avez tort d'envoyer cette dépêche au minis-
„tre On vous répondra de Paris de telle facon que vous serez
„peut-être empêché de mettre vos nouveaux projects a exécution.
„Vous pourriez ne l'expédier que demain, lorsque nous serons
„déja en route sur Mézières." Volkomen juist gezien maar de
maarschalk wilde dat niet.
Wat Stoffel verwacht had geschiedde De Palikao zond aan den
maarschalk per omgaande den volgenden eisch „Si vous abandon-
„nez Bazaine, la révolution est dans Paris, et vous serez attaqué
„vous-même par toutes les forces de 1'ennemi. Contre le dehors,
„Paris se garderales fortifications sont terminées wat een
„infame leugen was SI). II me parait urgent que vous puissiez
„parvenir rapidement jusqu'a Bazaine." Verder volgden in het
telegram nog eenige volkomen onjuiste berichten omtrent den
vijand en eenige dwaze operatieplannen den 28en Augustus liet
De Palikao nog een telegram volgen „Au nom du conseil des
„ministres et du conseil privé, je vous demande de porter secours
„a Bazaine en profitant des trente heures d'avance que vous avez
„sur le prince royal de Prusse." etc.
Pierre Lehautcourt (blz. 292) verklaart dan ook„Ces deux
„dépêches sont l'éclatante condamnation du général De Palikao.
„Non content d'y aventurer des affirmations inexactes, selon son
768
