Na de capitulatie van Sedan en de gevangenneming van den
Keizer, meenden de Fransche republikeinen, onder leiding van
Jules Favre, hun land niet beter te kunnen dienen, dan door zich
van de Regeering meester te maken als „Gouvernement de la
Defense Nationale", wat een dekmantel was voor den naam
„Republiek". x) Generaal baron Ambert geeft van dit nieuwe
bewind de volgende karakteristiek
770
„De mannen van 4 September veroorzaakten in het land onbe
rekenbaar kwaad, waarvan het zich slechts na langen tijd zal kunnen
„herstellen. Revolutionnairen zijn tuk op baantjes, mooie uniformen
„en huizen, en vóór alles op geld.
„Maar zij beseffen niet dat in elk land het wetgevend, administra
tief, diplomatiek en financieel onderlegd personeel zeer beperkt is.
„Deze ambtenaren beginnen hun verschillende carrières na beëin-
„diging van de school en bestijgen dan naar vaste regels de opvolgende
„treden van de ladder. Langzaam aan krijgen zij ervaring, zij nemen
„de tradities over, in den aanvang is het werk verdeeld maar op den
„top komt alles te zamen. De grondbeginselen staan vast en ieder
„eerbiedigt ze de bevoegdheden zijn omschreven en niemand gaat
"zijn boekje te buiten. De hiërarchie heerscht over deze groepen,
„welke men zou kunnen vergelijken met een bijenvolk. Een onmete
lijke arbeid wordt in stilte volbracht, onmerkbaar, en Frankrijk wordt
„geadministreerd zonder dat één misdaad aan de justitie kan
„ontsnappen, of één stuiver aan de schatkist.
„Den dag na een revolutie, ziet men uit de onderste lagen van
„de maatschappij een stroom van arme duivels naar buiten treden,
„voor een deel schelmen die nu voor het daglicht treden, voor een
„ander deel familieleden en begunstigers van de winnaars van den
„vorigen dag. Die heele bende min of meer onbruikbaren en onwaar-
„digen werpt zich op de baantjes, zoekende naar de vetste, met
„mooie uniformen en tractementen, zonder zich ook maar een
„oogenblik te bekommeren om de hooge plichten van den man, die
„belast is met 's lands zaken. Op die manier improviseert men
„ministeries, directeuren-generaal, staatsraden, ambassadeurs en
„provinciale commissarissen. En men jaagt de goede en oude dienaren
„weg. De administratieve machine loopt uit 't spoor.
„Overal heerscht wanorde, archieven verdwijnen, en de publieke
„kassen zijn in weinige dagen ledig. 2) Onze Fransche taal kende een
„woord, dat sedert langen tijd uit de mode is, en dat de plichten van
[,den ambtenaar beter uitdrukte dan onze moderne omschrijvingen.
„Men sprak van ambt en waardigheid chargein plaats van post of
„betrekking (place). De magistraat had zijn ambt even goed als de
„kapitein. Hetzelfde woord herinnerde aan de verplichtingen van den
„president van de rechtbank voor de rechtspraak, evengoed als aan
'[den last, welke door de ossen wordt voortgetrokken in oogsttijd.
J) In Duitschland heeft zich einde 1918 hetzelfde verschijnsel voorgedaan,
en is het de republiek van Weimar geweest, die het Duitsche Rijk aan den
rand van den volslagen ondergang heeft gebracht.
En deed niet einde 1918, óók in ons land, Troelstra zijn beruchte mis
greep misgreep, omdat hij ons volk meer geslagen dacht, dan het in
werkelijkheid was. Want voor al die marxistische revolutionnaire experi
menten is geslagen zijn van het goede deel des volks een even onverbid
delijke eisch als het tot daden hebben opgezweept van het uitschot.
2) Zie het experiment van Levy Blum SI.
