1050
die als legerarts optrad, voor dezen veldtocht een oplossing trachten te
vinden voor wat betreft de geneeskundige verzorging, zoowel tijdens den
marsch als gedurende de vijandelijkheden na aankomst aan het front in
Palestina. Zijne adviezen aan den opperbevelhebber resulteerden in een
bevel, waarin werd bepaald, dat alle technische en geneeskundige forma
ties aan het strijdende leger vooraf zouden gaan, een wel zeer van de
norm afwijkende regeling.
Slechts op deze wijze was het mogelijk de hygiënische en geneeskundige
verzorging tijdens marsch en gevecht ongestoord te doen verloopen. Het
initiatief van den legerarts heeft hier niet weinig bijgedragen tot het heil
van de troepen, die dan ook hun erkentelijkheid voor de getroffen maat
regelen toonden.
In het Octobernummer van het I.M.T. werd een artikel van Generaal
Dr Rouppert gerefereerd, „Paniek als oorlogsphenomeen". In „The Coast
Artillery Journal" van Juli-Augustus 1937 troffen wij een studie aan van
de hand van Infantry-Captain C. T. Lanham over hetzelfde onderwerp,
getiteld „Panic".
Naar a.anleiding van een achttal voorbeelden uit de krijgsgeschiedenis
wijdt Captain Lanham een beschouwing aan de oorzaken en de middelen
ter voorkoming van dit hoogst merkwaardige en tevens dikwerf voor het
gevecht zoo funest werkende verschijnsel.
De schrijver onderscheidt twee phasen in het ontstaan van een paniek,
nl. ten eerste de voorbeschiktheid daartoe en in de tweede plaats de directe,
aanleidende oorzaak het geheele verloop van het uitbreken van paniek
vergelijkt hij met de werking van een condensator: neemt de spanning
geleidelijk toe, dan voert zij bij het bereiken van een maximum tot ontlading.
De meest verschillende momenten kunnen leiden tot een geestesgesteld
heid bij het individu, welke tengevolge van meestal een geringe aanleiding
overslaat in een paniek van de massa. Deze psychische gesteldheid wordt
o-ekenmerkt door meerdere symptomen, waarvan nervositeit, pessimisme,
verhoogde prikkelbaarheid voor uitwendige invloeden, gebrek aan ver
trouwen in de leidende officieren en een lijdelijk verzet tegen gegeven
bevelen de voornaamste zijn.
Weinig-getrainde troepen, die in eiken oorlog een gedeelte van een strij
dend leger uitmaken, zijn het meest vatbaar voor invloeden welke de
voorbeschiktheid voor een paniek bewerkstelligen en zij zullen de zoo
juist genoemde symptomen eerder vertoonen dan troepen, die onder strenge
discipline staan.
Als oorzaak voor het ontstaan der voorbeschiktheid wordt m de eerste
plaats genoemd tegenslag in het gevecht en een geleden nederlaag, hetgeen
zonder meer verklaarbaar is. Zeer belangrijk acht de schrijver verder het
voorbeeld, dat de officieren geven toonen deze prikkelbaarheid, vree»'
onzekerheid, gebrek aan vertrouwen in hun superieuren en in zichzelf,
inplaats van kalmte, beheersching en opgewektheid, dan zal dit met nalaten
een depressieven terugslag op den troep uit te oefenen. Verder zijn het
vermoeidheid, honger, dorst en andere ontberingen die ïrriteerend werken.
In de opsomming van deze factoren is tevens de weg aangegeven waar
langs getracht moet worden hun schadelijke werking te voorkomen. Een
goede verpleging zal de laatstgenoemde momenten zooveel mogelijk moeten
probeeren te omgaan, terwijl overigens een verstandig optreden van
zijde der leiders veel onheil zal kunnen bezweren.
Is eenmaal, onverhoopt, de voorbeschiktheid aanwezig, dan is zelfs de
meest futiele aanleiding voldoende om de paniek te deen uitbreken. In
beschreven voorbeelden worden hiervan enkele frappante staaltjes aange
haald Een kudde varkens, die werd aangezien voor chargeerende cavalerie,
was voldoende om een geheel regiment infanterie op de vluchtte doen
slaan; tengevolge van het waarnemen van een verdachte schaduw
