ten, 1 veldapotheker en 3 onderveldapothekers. Het materieel
werd vervoerd op totaal 6 wagens met 4 en met 2 paarden bespan
nen, gescheiden in apotheek- en verbandwagens. Het aantal ver
plichte geneesmiddelen bedroeg bij het vliegende lazaret 175 en
bij het staande- of hoofdlazaret 219.
In 1828 was in het Pruisische leger voor het eerst sprake van
een eigenlijke militaire pharmacopee zij bevatte 112 verplichte
geneesmiddelen, verder 122 „Praeparata et Composita". Ook in
vredestijd moesten de artsen zich van dit, speciaal voor het gebruik
te velde uitgegeven, voorschriften-boek op de hoogte stellen en
de voorschriften gebruiken.
In 1837 werden de ziekenverplegers persoonlijk uitgerust met
een toestel om koppen te zetten en met verbandmateriaal. In herin
nering zij gebracht, dat in 1829 de „Medizin-groschen" was opge
heven en nu de Geneeskundige Dienst zelf de onkosten van de
geneesmiddelvoorziening van den troep droeg. Hiertoe werden
in vredestijd in de militaire apotheken „medicijn- en verbandkis-
ten" in voorraad gehouden.
In 1853 kregen de ziekenverplegers hun complete verbandtas-
schen. Voor de infanterie 2 stuks, in plaats van de patroontasschen,
aan den koppel te dragen, voor de bereden troepen een stel
dubbele-zadelverbandtasschen. Tusschen 1850 en 1853 werden op
de lijst van verplichte geneesmiddelen nieuw opgenomen jood-
kalium, morphine en chloroform.
Het aantal verplichte geneesmiddelen bedroeg in dien tijd voor
een hoofdlazaret 224, voor een veldlazaret 73. Het aantal soorten
verbandmiddelen was tot 34 gestegen. Hieronder was bij het
hoofdlazaret een reserve van 300 el flanel met 20 Metzen gips
(voor den aanmaak van gipsverbanden), 9 centenaar puksel. In
1859 werd elk hoofdlazaret bovendien uitgerust met 30 pond
watten en elk veldlazaret met 6 pond.
Ingaande dat jaar begon de zegetocht der watten. Waterdichte
stof werd gelijktijdig ingevoerd in den vorm van gewaste taf of
oliedoek. Voor het vervoer van de veldapotheek-uitrusting waren
toen bij het hoofdlazaret noodig 6 wagens met 4 en 3 wagens met
2 paarden bespannen, bij het veldlazaret 3 wagens met 2 paarden
bespannen.
Uit de instructie voor den „geneeskundigen dienst te velde"
bleek ,dat er bij een veldlazaret 62 verbandmiddelen aanwezig
moesten zijn, waaronder spalken in velerlei soorten, o.a. volgens
Stromeyer, Esmarch, von Langenbeck houten spalken en houten,
in elkaar schuifbare, spalken zwachtels van flanel, gaas en linnen,
de laatste in 5 breedten, pluksel, compressenflanel, duffel,
guttapercha-papier ijskappen, luchtkussens, kussens gevuld met
gehakt stroo (houtwol)armkussens, hoofdnetten oud en nieuw
linnen, ruwe zijde, gedraaide zijde, bloedstelpende zwam, verband-
1116
