103
In een ander gebied, waar de Britten het afgeloopen jaar tot krachtdadig
cptreden waren gedwongen, schijnt de rust thans vrijwel te zijn terug
gekeerd volgens recente dagbladberichten konden de naar Waziristan
gezonden troepen grootendeels naar hun garnizoenen terugkeeren.
Wat het Verre Oosten betreft deelde de Engelsche premier in het begin
van de maand in het parlement mede, dat de gemeenschappelijke actie
beperkt bleef tot Engeland en Frankrijk, daar Amerika niet bereid bleek
samen te werken ter bescherming van de gemeenschappelijke belangen.
Zooals t.d.p. reeds eerder werd opgemerkt, wordt een actie van Engelsche
zijde wel sterk beïnvlced door de gebeurtenissen rond en in de Middel-
landsche Zee. Merkwaardig is daarom het bericht, dat Frankrijk het voor
Engeland mogelijk zou willen maken, een deel van de aldaar aanwezige
Britsche-vloot naar „elders" te zenden. Zou men de kans zich hiermede het
ongenoegen van den Duce op den hals te halen voor Frankrijk opwegen tegen
de voordeelen van het niet deelnemen aan eenigerlei actie tegen Japan
En zou men de zorg voor de veiligheid van Indo-China waarvoor men
in Frankrijk blijkbaar zeer beducht begint te raken, ook m.h.o. op Siam
dan aan een ander willen overlaten Het zenden van oorlogsschepen uit
het moederland op oefenreis met Saigon als eindbestemming wijst veeleer
op een andere, ongetwijfeld juistere, houding
Overigens, alvorens het tot een actie van Engelsche zijde komt, zal er
nog heel wat moeten gebeurenEngeland „slaat Amerika nauwlettend gade"
en omgekeerd gebeurt het zelfde. De lachende derde is Japan en China
nu nog China betaalt het gelag. De redevoeringen van president Roosevelt
zijn tot nu toe blijkbaar alleen bestemd geweest voor „inwendig gebruik"
of om de stemming te peilen.
Onderwijl gaat het Japansche leger voorwaartsna Sjanghai werd Nanking
veroverd en zoo juist nog Hangtsjau. Van Nanking trekt men naar het N.,
van den oever van de Gele Rivier bij Tsinan naar het Z. Een actie tegen
de nieuwe Chineesche regeeringszetel Hankau dreigt, evenals een invasie
in Z. China, waar Kanton al sedert jaren het anti-Japansch gezinde bolwerk
is. Hongkong ligt nabij. Zullen verdere incidenten, als waarbij de Ameri-
kaansche kanonneerboot Panay ten onder ging, uitblijven? Men zegt, dat
niet Japan deze incidenten veroorzaakt, doch dat de verantwoordelijkheid
ligt bij leger en vloot. Moet nu uit het terugroepen van voor het Panay-
incident verantwoordelijk geachte chefs worden geconcludeerd, dat de
regeering de macht over leger en vloot niet heeft verloren zooals veelvuldig
is beweerd? Of meet men aannemen, dat leger en vloot zich wenschen te
schikken naar een regeering waarin de gematigde minister van buiten-
landsche zaken is vervangen door den extremen adm. Suetsugu, die reeds
gedoodverfd is als de opvolger van den premier prins Konoye? Zullen hij en
de eveneens extreme gnl. Araki, in den naast en boven de ministers ge
stelden raad in evenwicht worden gehouden door hun daarin opgenomen
gematigde ambtgencoten Welke beteekenis moet worden gehecht aan het
bericht, dat cp aandringen van leger en vloot de uitvoering van de door
het Keizerlijk Hoofdkwartier genomen besluit, den strijd ook na den val
van Nanking voort te zetten indien China niet om onderhandelingen vraagt
en tot nu toe schijnt het niet van zins, zulks te doen op te schorten
teneinde eerst de houding van Amerika, Engeland en Duitschland (minder
„étonnés de se trouver ensemble" dan men op het eerste gezicht zou
denken) af te wachten? Wat gebeurt er in Japan, wat beduidt de arrestatie
op 15 December van leiders van op dien dag ontbonden linksche partijen
Ziet daar eenige vragen, waarop de gebeurtenissen in het komende jaar
het antwoord zullen kunnen geven.
Sch.