Dat was dus alles prachtig geregeld, de zuivere „Wilsonsche
theorie Schier te mooi en te edel en te zacht van aard om
aannemelijk te schijnen. Er is dan ook niet veel van terecht
gekomen. Tegenover de golf van nationalisme, gegrond op het
recht van zelfbeschikking, welke in Europa en de Nabije Oost
tal van volken in vervoering bracht, meenden de Geallieerde
overwinnaars niets beters te kunnen doen dan hun eigen belan
gen tot het uiterst bereikbare te bevoordeelen. En Liddell Hart
komt dan ook in zijn werk op blz. 382 tot de royale bekentenis
And in these efforts, unfortunately, England's honour had gone
overboard".
Het is nuttig om deze feiten nog weer eens scherp in de her
innering te roepen, nu de gevolgen ervan voor Engeland zoowel
als Frankrijk zich duidelijk beginnen af te teekenen. x)
Na Allenby's aankomst in Damascus deed Lawrence den Opper
bevelhebber het verzoek om naar Engeland te mogen terugkeeren.
Allenby verzette zich hier wel tegen, doch moest uiteindelijk
het verzoek inwilligen. Lawrence had zijn plicht tegenover zijn
land ten volle gedaan, en was moe van die jaren van voortdurende
spanning van lichaam en geestmaar bovendien meende hij de
ten aanzien van Arabië te nemen besluiten in het Moederland
het beste te kunnen dienen. Dit laatste heeft hij dan ook gedaan;
en dat er van de beloofde vrijheid aan de Arabieren nog betrek
kelijk veel is terechtgekomen danken zij aan twee Engelschen
Lawrence en Winston Churchill
,,De raderen van een machine bespatten den machinist met
„smeer. Zij die eenige organisatie dienen, of dat nu een Natie
„dan wel een Firma is, kunnen nauwelijks hopen er aan te
„ontkomen, dat hun eer wordt besmeurd, gebonden als zij
„zijn door hun ambitie dan wel door hun zelfbehoud. Evenals
„de overgroote meerderheid was ook Lawrence in den loop
„van zijn dienst besmeurd. Maar hij verschilde van vele
„anderen omdat hij die verontreiniging sterker voelde. Hij
„was te scherp van oordeel om zich daarbij op zijn gemak
„te voelen en leed dienovereenkomstig". Liddell Hart, a.v.
„blz. 379.
Hij stelde dus alles in het werk om nog voor de Arabieren te
redden wat mogelijk was. Maar toen hij Damascus verliet kon
13
b Wij kunnen de verleiding niet weerstaan om op dit gebied nog één
feit aan de vergetelheid te ontrukken. Ten einde Italië aan Geal
lieerde zijde te krijgen, beloofden deze landen aan Rome als belooning
o.m. Smyrna. Deze hoogst belangrijke haven beloofde Engeland echter
ook aan Griekenland. Bij de verdeeling van den buit was Griekenland de
gelukkige die Smyrna kreegtot Kemal ingreep en de Grieken er uit
wierp. Velen zijn dit al weer vergeten en kunnen zich maar niet begrijpen
waarom Rome aan Engeland nu niet bepaald een warm hart toedraagt.