Perzen voor de Duitsche zaak te winnen. Het gevolg is geweest,
dat Niedermayer het bevel heeft behouden over de hoofdgroep,
die langs den directen weg naar Afghanistan is gegaan, terwijl
Waszmusz met slechts 2 anderen naar Zuid-Perzië is getrokken.
Wij kunnen nu al vast de bereikte resultaten even aangegeven
Niedermayer is er in geslaagd de Britsch-Russische afsluiting
langs de Oost-Persische grens te doorbreken en is in Kaboel geko
men hij heeft er met den Emir besprekingen gevoerd en is na
een verblijf van 8 maanden na een der meest fantastische tochten
in Teheran teruggekeerd. Maar den oorlog tegen Br. Indië heeft
hij vóór 1918 niet kunnen oproepen. 1)
Uit Ispahan vertrokken ter sterkte van 140 man en 236 dieren,
kwam Niedermayer 24-8-15 in Kaboel aan met 37 man en 79
dieren.
Waszmusz ging slechts vergezeld door 2 man naar Zuid-Perzië
in Sjoesjtar zond hij Bohnstorff met berichten terug naar Bagdad,
dr. Lenders werd door de Engelschen gevangen genomen, zoodat
hij ten slotte geheel alleen, bijna zonder geld en afgesneden van
het moederland zijn jarenlange guerilla tegen de Engelschen
heeft moeten voeren, van Januari 1915 tot het einde van den
wereldoorlog
De Engelsche Generaal W.E.R. Dickson vertelt in „East Persia,
a backwater of the Great War" „Van hen, die in Perzië tegen
de geallieerde belangen ageerden, moet zonder twijfel de eerepalm
worden uitgereikt aan den beroemden Waszmusz, die practisch
gedurende den geheelen oorlog een doorn in onze zijde bleef. De
115
2) Sykes is van meening, dat Waszmusz de eenige was die de bepaalde
gave bezat, welke het overreden van den Emir van Afghanistan vorderde.
Hij zegt woordelijk „Als Waszmusz naar Afghanistan was gegaan en den
Emir van dat land had kunnen spreken, zou een machtige ramp voor de
Geallieerden er het gevolg van zijn geweest".
Eenigszins afwijkend van de meening van kap. Schaafsma in I.M.T. 1937
nr. 7, blz. 580, waar S. zegt„Gedurende den wereldoorlog bleef de Emir
neutraal, ondanks de pogingen van een Duitsche missie, die twee jaar lang
in zijn land verblijf hield. Door de rust aan de N.W.-grens kon aldaar tijdens
den wereldoorlog met een minimum aan krachten worden volstaan
enz." geven wij hier de meening van Christopher Sykes (blz. 61) over het
succes van Niedermayer in Afghanistan: „It has been argued that one
reason why Niedermayer was later unable to seduce the Emir from his
correct attitude was that he was not accompanied by an armed and reas
suring force. But Niedermayer was largely responsible for the third Afghan
War. Had this happened a year earlier it might have had a disastrous
effect".
En Hans Lühr (Gegenspieler des Obersten Lawrence, blz. 164) „Denn
die Haltung Afghanistans, das im Anschlusz an den Weltkrieg im Jahre
1919 sich von England die voile Unabhangigkeit zu erkampfen wuszte, ist
sicherlich nicht zu einem kleinen Teil von dem Besuch and den organisato-
rischen technischen und militarischen Vorschlagenund Anregungen bestimmt
gewesen, die wahrend ihres achtmonatigen Aufenthaltes die beiden Expe-
ditionen dem Klugen Emir gegeben hatten".
