tenzij open en bloot opgesteld door den vijand niet aan te
peilen daar het schot vrijwel geruischloos afgaat.
De cavalerie is uitsluitend gebruikt voor het gevecht te voet,
aangezien het gebruik van paarden onmogelijk was wegens
watergebrek. Zelfs voor de inf. moest het water met auto's van
achteren worden opgevoerd.
Alleen bij de vdd. van CARANDAITI is gebruik gemaakt van
ter plaatse aanwezige ezels.
De artillerie is, zooals gezegd, betrekkelijk weinig tot haar recht
gekomen. En vooral het 7,5 vm geschut heeft weinig voldaan, daar
de mobiliteit (met autotractie) slechts gering was, terwijl de
uitwerking niet uitging boven die van den Stokes-Brandt mortier,
welke bovendien de inf. in elk terrein kon volgen en zonder het
gebruik van lange verbindingen kon worden ingezet.
Alleen de uitwerking van het 10,5 cm geschut werd van betee-
kenis geacht.
Wellicht had bij gebruik van goed geoefende art.waarnemings
vliegtuigen, en (v.z.v. kaarten ter beschikking stonden) van een
meettroep, de art. een grooter rendement kunnen opleveren.
Van de genietroepen is voor den aanleg van wegen en van
veldversterkingen door de Paraguayanen ruim gebruik gemaakt.
De Bolivianen hebben echter de fout begaan de pioniers, wegens
gebrek aan infanterie, als vechttroepen in te zetten. Het gevolg
hiervan was een zeer gebrekkig wegenstelsel achter de ingerichte
stellingen, en het ontbreken van voorbereide stellingen in den
rug, hetgeen oorzaak werd van latere groote tegenslagen.
Deze neiging doet zich bij ons bij manoeuvres somtijds ook wel
gevoelen in oorlogstijd misschien nog sterker, wanneer de aan
vulling van achter stagneert. Daarom is het goed dat in dezen
oorlog het funeste van een dergelijken maatregel nog eens dui
delijk is gebleken.
Automobielen. Zonder autotransport zou er van de operaties
weinig terecht zijn gekomen. Ondanks de slechte wegen werden
dikwijls afstanden van 150200 km per dag afgelegd. De auto
colonnes vormden de ruggegraat van alle operaties, terwijl ook
voor troepenverplaatsing hiervan veelvuldig gebruik werd
gemaakt. Deze oorlog kan dan ook, als een paardlooze, geheel
gemotoriseerde oorlog worden aangemerkt.
Pantserauto's en Vechtwagens. Het is jammer dat de Paragua
yanen niet over paun. beschikten ze hadden dan in vele gevallen
krachtiger en sneller kunnen doorstooten en zich vele verliezen
(door de mitrn. der Boliviaansche achterhoeden) kunnen
besparen.
De bij de Bolivianen in gebruik zijnde Carden Loyd tankettes
bleken onbruikbaar en werden van het front verwijderd de
grootere Vickers-tanks voldeden beter, doch waren den kinder-
161
