Is er in feite veel verschil tusschen de (vermeende) lotsbe
stemming van Dipa Negara en die van den dalang uit den jare
1924 Deze moge een gering man geweest zijn en gene thans
gerekend worden tot de bijna legendarisch geworden, en als
zoodanig vereerde, Javaansche grooten, het geestelijke uitgangs
punt van beiden veronderstelt hetzelfde einddoel het „ideale rijk"
van den dalang is identiek met de „hooge zending" uit Dipa
Negara's babad.
In het orgaan van de N.I.O.V., Juli 1936, schreef ,,R" een uit
nemend overzicht over den heiligen oorlog, waarboven de schrij
ver zeer toepasselijk Mohammed's spreuk„Onderwerpt alle
volkeren" plaatste. Als een illustratie van hetgeen „R" in zijn
samenvatting naar voren brengt, mogen o.i. de gedragingen en
de gedachtengang van Dipa Negara c.s. dienen, terwijl Sentot
bovendien als militair instrument werd gebruikt, teneinde de
geestelijke plannen van zijn meesters te verwezenlijken.
Het is noodzakelijk de aanleiding en het uitbreken van den
Java-oorlog te bespreken, ten einde de beteekenis van Dipa
Negara en zijn helpers ten volle recht te doen wedervaren.
Daarom zij herinnerd aan het feit, dat Pangeran Anta Wiria,
beter bekend onder den naam Dipa Negara, bij de troonsopvolging
te Djocjakarta in 1814 voor zijn jongeren broeder Amangkoe
Boewana IV (Djarot) had moeten wijken, ondanks het feit, dat
hij niet van lagere geboorte was. Dipa Negara was n.l., evenals
zijn broeder Djarot, een onechte zoon van Soeltan Amangkoe
„Indische Gids", jaargang 1936, blz. 896912, 9861004 en 10861103. De
cursiveering, ook die in de aanhaling uit het V.P.T.L., is dezerzijds aange
bracht. Het is vooral deze studie geweest, die ons bracht tot 'het schrijven
van deze bladzijden, en wel voornamelijk omdat de Heer Hallema Dipa
Negara beoordeelt op hetgeen in den loop der tijden omtrent diens „gees
telijke gesteldheid" bekend is geworden. Juist de psychologische factoren
bij onlusten, opstanden enz. worden dikwijls niet naar juiste waarde geschat
en het lijkt daarom een nuttige bezigheid Dipa Negara eens te beschouwen
van een andere zijde dan wij dat gewoon zijn te doen. Meestal door
ons beroep logisch wordt de Java-oorlog door ons van den krijgskun
digen kant bekeken, doch in Indië heeft bijna elk militair optreden een
meestal langdurige voorgeschiedenis, en de psychologisch-godsdienstige
jactor is in dat voorspel niet zelden overwegend. Een historisch voorbeeld
van groote waarde geeft ons in dat opzicht het driemanschap Dipa Negara-
Kjahi Madja-Sentot. Bij het aanhalen van lectuur wordt in het vervolg,
indien verwezen wordt naar bovengenoemd artikel uit de „Indische Gids",
kortheidshalve vermeld „Hallema, 'blz
255
