284
Ik wil dan beginnen met te doen uitkomen, dat het Indische leger in
samenstelling en werkzaamheid karakteristieke verschillen toont met de
Koninklijke Landmacht in Nederland, verschillen, welke in hoofdzaak hun
grond vinden in de maatschappelijke en politieke verhoudingen in het
overzeesche gebied.
Ik noem al dadelijk de tweeledige taak van het leger in Ned.-Indië zij
omvat
le. handhaving van het Nederlandsche Gezag in den Archipel tegen
onrust of verzet binnen de grenzen verzekering van orde en rust
2e. het keeren van vreemd geweld.
De tweeledige taak is mede oorzaak van de sterk van het Hollandsche
model afwijkende samenstelling van het leger. Het is in hoofdzaak een
leger van vrijwilligers met langdurig dienstverbandmiliciens treft men
in vredestijd slechts in zeer geringen getale aanbij mobilisatie maken de
militieplichtigen op Java nog niet 1/3 gedeelte uit van het leger.
Van de vrijwilligers behoort slechts deel tot de groep Europeanen de
overigen zijn Inheemschen, welke weer uit niet minder dan zes verschillende,
in aard en gewoonten sterk uiteenloopende landaarden worden gerecruteerd.
Wellicht zal bij U de vraag rijzen, hoe het mogelijk is, bij zulk een
heteregone samenstelling een goed samenhangend geheel te vormen. Dat
zulks nochtans het geval is, mag onder meer worden toegeschreven aan den
langdurigen diensttijd der vrijwilligers en aan het Europeesche element,
dat in alle legeronderdeelen is vertegenwoordigd en, hoewel sterk in de
minderheid, stevigheid geeft aan het geheel, gelijk het cement dat doet
aan een uit steenen opgetrokken bouwwerk.
Dat er inderdaad een goede samenhang is in het leger, valt gemakkelijk
aan te toonen aan de hand van zijn eervolle, aan wapenfeiten zoo rijke
krijgsgeschiedenis. Het kan mede blijken uit de volgende cijfers. De sterkte
van het vrijwilligersleger heeft zich steeds, ook in zeer bewogen tijden van
onrust, om een gemiddelde van 36.000 man bewogen zij was enkele jaren
geleden in den crisistijd slechts 31.000 man. Plaatst men in gedachten
dat aantal tusschen de 60 millioen bewoners van onzen Archipelvormt
men zich een beeld van de uitgestrektheid van ons gebied in Oost-Azië
bedenkt men, dat in de gewesten buiten Java, een oppervlakte beslaande
van 48 X Nederland, slechts ruim 9.000 militairen belast zijn met de
verzekering van orde en rust, waarvan in Nederlandsch Borneo (Tarakan
en Balikpapan uitgezonderd), een gebied grooter dan Frankrijk, slechts
1200, zegge twaalf honderd man dan zal men wel tot de
erkenning komen, dat de efficiency van het leger, voor wat betreft de
uitoefening van zijn dagelijksche taak, weinig te wenschen overlaat.
Men slaakt wel eens de verzuchting dat het vrijwilligersleger, dat niet
slechts een leger van soldaten, maar een leger van gezinnen is, zoo kostbaar
is. Man voor man gerekend is een vrijwilliger, in vergelijking met een
dienstplichtige, inderdaad duur, doch in de zooeven gegeven belichting is
de kwalificatie „kostbaar" naar het mij voorkomt, moeilijk vol te houden.
Gesteld, dat het in de practijk doenlijk zou zijn, de dagelijksche taak van
het leger (handhaving van het Nederlandsche gezag en verzekering van
orde en rust) door dienstplichtigen te doen verrichten, dan zou men, naar
ik vermoed, het drievoudige van de door mij genoemde aantallen vrijwilligers
onder de wapenen moeten houden, om hetzelfde effect te bereikendat
zou het tegendeel van besparing opleveren.
Teneinde een juist inzicht te geven omtrent de beteekenis van het leger
voor de defensie, moet ik in het kort uiteenzetten, op welke wijze de troepen
in de buitengewesten hun dagelijksche taak verrichten. Het zijn de zooeven
door mij vermelde 9.000 man, in het leger „garnizoens-infanterie" geheeten.
Zij zijn gesplitst in een groot aantal kleine detachementen, welke over
het geheele grondgebied buiten Java verspreid zijn.
