3e. De „niet eenvoudige" bewerking van CE naar de lijn F is
volkomen gelijk aan die in het bovenveld van nomogram B.
4e. Het zou een „bijzonder voordeel" van nomogram B zijn, dat
het voor geheel Nederlandsch-Indië geschikt is. Het artil-
leristisch nomogram werd uiteraard opzettelijk beperkt tot
dat gedeelte, waar artillerie aanwezig was. Nu dit thans ook
op Borneo het geval is, kunnen de velden I en II zonder
eenig bezwaar verbreed worden, waardoor het nomogram voor
geheel Indië geschikt kan worden gemaakt.
Zooals in de inleiding reeds gezegd werd, was het onze bedoeling
met het bovenstaande alsnog de motieven te noemen, die ons
aan het nomogram A de voorkeur deden geven, en om aan te
toonen, dat de critiek van Kap. M. o.i. minder juist is. Het nomo
gram B zou o.i. voor het wapen der artillerie geen voordeelen,
slechts nadeelen kunnen hebben.
Wij willen echter aan het eind van deze beschouwing niet
nalaten nog op te merken, dat het nomogram B belangrijk te
verbeteren is, een verbetering die, dat moet hier terstond gezegd
worden, niet eenvoudig is, maar in elk geval aan de belangrijkste
bezwaren tegemoet komt. Het is n.l. mogelijk om het geheele
nomogram, uitgebreid gedacht voor grootere zonshoogten, uit een
punt, verticaal boven den oorsprong 0 gelegen, zoodanig op een
ander vlak te projecteeren, dat de afstanden, die het verst van 0
gelegen zijn, ook het meest vergroot overgebracht worden. Daar
door kan bereikt worden, dat de nauwkeurigheid over het geheele
veld van teekening gelijkmatiger wordt en de onzuiverheid van
de aflezing in den rechterbovenhoek vermindert. De overdracht
van afstand geeft hier een moeilijkheid, die evenwel te onder
vangen is. Wij betwijfelen echter, of het nomogram Gonggrijp
zelfs na deze belangrijke wijziging, boven A te verkiezen zou zijn.
Naschrift
Vooreerst mogen wij opmerken, dat beter gesproken kan worden
van het „nomogram de Jong", dan van het „nomogram
Schmitz", omdat, zooals reeds gezegd aan het slot van mijn artikel
in I.M.T. extra uitgave 1932, de Heer De Jong de ontwerper en
samensteller is van het nomogram.
De Heer De Jong is er o.i. in geslaagd ons in het bovenstaande
een helder en beknopt overzicht te geven van de motieven, welke
indertijd hebben voorgezeten tot het verkiezen van een nieuw
nomogram voor den artillerie-meetdienst boven het reeds bij den
topografischen en kadastralen Dienst bekend en in gebruik zijnde
nomogram Gonggrijp. Het nieuw ontworpen nomogram heeft
voorts in de practijk bij den artillerie-meetdienst bewezen zeer
goed te voldoen. Het nomogram blijkt zuiver te zijn, althans
voldoende zuiver voor artilleristische doeleinden, zoodat veelal
364
