„Thy heart is harder than stone
„Thy brain is full of the spirit of ingnorance, day and night
'Useless, ignorant, mad art Thou, brother dear.
„Human nature is depressingly the same all over the world."
Waszmusz keerde nu terug naar Ahram, dat van Boesjair uit
zwaar bedreigd werd. De Engelschen hadden daar een macht van
20.000 man verzameld en een weg met smalspoorbaan aangelegd
tot aan Borasjdsjan.
Den 18 October deden zij een aanval op Ahram welks gansche
bevolking echter bijtijds naar het gebergte was uitgeweken, zoo
dat de Britsche colonne in arren moede weer aftrok.
Het werd November 1918 en ook in deze gebieden brak de
influenza-epidemie uit, welke het doodental van den oorlog nog
eens zou verdubbelen. Alle activiteit werd er door aan banden
gelegd.
De Wapenstilstand.
Den 29 November 1918 kwam een Perzische bode uit Boesjair
in Ahram en vroeg naar Waszmusz deze was toen in Taleh, waar
hij van den man een brief ontving, afkomstig van den militairen
commandant van Boesjair. Hem werd daarin medegedeeld, dat
de wapenstilstand tusschen de Geallieerden en de Centralen was
gesloten, en dat, als Waszmusz zich binnen 7 dagen in Boesjair
meldde, hij naar Duitschland zou worden teruggezonden kwam
hij niet, dan zou hij bij gevangenneming als krijgsgevangene
worden behandeld.
Wij laten nu Waszmusz even aan het woord (blz. 284 Biografie).
„Als ich den Brief Oertel vorlas, empfland ich zuerst kaum
„etwas. Aber essen konnte ich am Abend nichts, und als
„ich dann zu Bett gegangen war, habe ich unter der Decke
„leise geschrien".
Waszmusz besloot echter zich niet aan de Engelschen over te
geven, omdat hij hun niet het recht toekende hem in het neutrale
Perzië eischen te stellen.
Dat was formeel natuurlijk juist, en het maken van krijgs
gevangenen, zelfs als men Perzië niet neutraal achtte, na de
sluiting van den wapenstilstand op zich zelf al een dwaasheid
maar hij vergat dat de Engelschen hier het recht van den sterkste
bezaten en dat ook lieten gelden.
Den 12 December kreeg Waszmusz een tweeden brief, nu van
den civielen Gouverneur van Boesjair hij kon zich nog tot 20
December vrijwillig aanmelden en zou dan naar Duitschland
worden verscheept en niet als gevangene worden behandeldnam
men hem echter gevangen met de wapens in de hand, dan zou
hij worden doodgeschoten.
315
