6. NOGMAALS HET BEPALEN VAN HET ARTILLERISTISCH
AZIMUT VAN EEN LIJN DOOR MIDDEL VAN
ZONS- OF STERREWAARNEMINGEN.
door
C. J. W. DE JONG,
Landmeter bij het Kadaster.
(met twee schetsen achterin dit nummer).
Kort na onze terugkomst uit Europa ontvingen wij ter inzage
het I. M. T. van 1937 Nr. 3, waarin voorkomt het artikel van
Kapitein A. Mol over „Het graphisch bepalen van de miswijzing
van artilleristischeboussoulle-instrumenten op elk gewild punt
in het terrein met behulp van de zon." Met groote belangstelling
hebben wij de verklaring en toelichting op het nomogram Gong
grijp gelezen, want uit eigen ervaring weten wij, dat hieraan
behoefte bestond. Minder gelukkig is Kap. Mol echter, wanneer
hij het thans bij de artillerie in gebruik zijnde nomogram, dat
wij hieronder kortheidshalve eveneens nomogram A1) zullen
noemen, in zijn beschouwingen betrekt en hierop zelfs een vrij
uitvoerige critiek levert, een critiek, die, zooals we hopen aan te
toonen, ongegrond is.
Toen begin 1932 het vraagstuk der artilleristische azimutbe-
palingen aan de orde kwam, was het nomogram Gonggrijp (verder
te noemen nomogram B het eenige voor astronomische
azimutsbepalingen bekende nomogram. Het lag dus voor de hand
om zooals Kap. M. voorstelt dit nomogram om te werken
en het zoodoende voor de artillerie geschikt te maken. Al zeer
spoedig bleek echter een eigen ontwerp verre te verkiezen te
zijn. Dat Kap. Schmitz de overwegingen, welke hebben geleid
tot het ontwerpen van een nieuw nomogram met terzijde stelling
van het nomogram Gonggrijp, niet in het I.M.T. 1932 mededeelde,
kan bezwaarlijk als een tekortkoming worden aangemerkt, zijn
publicatie was waarlijk reeds uitvoerig genoeg.
Nu Kap M een vergelijking tusschen beide nomogrammen
maakt, is het gewenscht, den indruk, dat het nomogram B beter
zou zijn, weg te nemen, en alsnog aan te toonen op welke gronden
aan nomogram A de voorkeur gegeven werd. Wij zullen hierbij
Kap M niet op den voet volgen, doch trachten om m volgorde
werkingssfeer, nauwkeurigheid, en het gebruik van beide nomo-
grammen waar mogelijk zelfs langs mathematischen weg
Opgenomen achterin dit nummer.
357