475
was als het noodig is zal zij zich op Portsmouth en Aden terugtrek
ken, wanneer eenmaal de actie-radius der vliegtuigen met basis in de
Middellandsche Zee zal zijn toegenomen. Het is voor haar juist een
groot voordeel, dat zij zich zulke achtereenvolgende achterwaartsche
bewegingen kan veroorloven. Dat de Italiaansche vloot te Napels
en Spezzia is gebleven, is slechts toe te schrijven aan het feit, dat
zij, hoe ernstig ook het gevaar is, hetwelk haar daar zou kunnen
bedreigen, niet beschikt over andere bases om zich te beschermen.
Op maritiem gebied is het prijsgeven van zijn zeewegen in de Mid
dellandsche Zee voor Engeland de noodzakelijke consequentie van de
ontruiming van Malta. Men heeft niet verzuimd, op den ernst daarvan
de wijzen en te doen uitkomen, dat Italië meester is van de mare
nostrum, nu het de Engelsche vloten daaruit weggewerkt heeft, dat
het daar zijn imperiale plannen doorzetten kan zonder last te hebben
van ondernemingen van zijn tegenstander en dat het dezen het gebruik
van de belangrijkste zijner verbindingslijnen onmogelijk maken kan.
Voor het Britsche Rijk zou het loslaten van de Middellandsche Zee
onaangename consequenties hebben, maar geen levensquaestie zijn.
De route door het Suez-kanaal is de eenige weg geworden van Europa
naar het Verre Oosten. Maar het weder opnemen van den weg om de
Kaap is niet zoo onmogelijk, dat niet sommige Engelsche maatschap
pijen in den laatsten tijd, bij wijze van protest tegen te hoog geachte
tarieven, van dien weg gebruik hebben kunnen maken zonder zich
te ruineeren, profiteerende van de daling der vrachtprijzen en van
den val van het pond. Een algemeene terugkeer tot den weg om de
Kaap ter vervanging van dien door het Suez-kanaal zou den Engel-
schen handel veel minder nadeelig zijn dan de stijging der assurantie-
en vrachtprijzen, die het resultaat was van den duikbooten-oorlog
in 19141918. Het prijsgeven van de verbindingslijnen in de Middel
landsche Zee is voor een oorlogvoerende partij, die daar met een in
een gunstige positie verkeerenden tegenstander te doen zou krijgen, een
offer, waarin zij moet weten te berusten de oorlog eischt er wel
ergere.
Men moet trouwens deze moeilijkheid niet uitsluitend met de lucht
vaart in verband brengen. De beschikking over vliegtuigen, die in
Sicilië een basis hebben, is voldoende om het verkeer tusschen Suez
en Gibraltar tot een zeer hachelijke onderneming te maken maar reeds
de beschikking over Italiaansche onderzeeërs zou daarvoor toereikend
zijn. Het vliegtuig heeft in de verhoudingen op lucht- en zeevaart-
gebied in de Middellandsche Zee nieuwe elementen gebracht, die
door de uitstooting van de Engelsche vloot worden getypeerd maar
ook te voren was reeds de duikboot in staat om op het verkeer in
die zee een druk uit te oefenen, die door een vloot op Malta slechts
in geringe mate kon worden geneutraliseerd.
Een ingrijpen van de Italiaansche luchtmacht op Britsch grond
gebied in een conflict, dat tot deze beide landen beperkt blijft, is
vrij onwaarschijnlijk en zou in ieder geval slechts zeer geringe uit
werking kunnen hebben. Veel waarschijnlijker is een optreden van
de Engelsche luchtmacht, hetzij van Malta uit, hetzij in combinatie
met operaties van de vloot, hetzij zelfs van nieuwe steunpunten uit,
die het haar niet moeilijk vallen zou, zich te scheppen. Men zou
daarvan met zekerheid goede resultaten kunnen verwachten zonder
