500
Geneeskundige Dienst.
Der Deutsche Militararzt, Februari 1938. „Dus bakteriologische Feldlabo-
ratorium" door Dr. W. Schreiber.
Het eerste mobiele laboratorium voor bacteriologische onderzoekingen,
waarover in de vakliteratuur uitvoerig wordt bericht, werd samengesteld
door R. Koch en zijn medewerkers en diende voor de bestudeering der
cholera in Egypte en Indië gedurende de jaren 1883/1884. Het instrumenta
rium was daarbij geborgen in 9 pakkisten, grootendeels niet in afzonderlijke
vakken of laden, doch los gestuwd met behulp van werk en houtwol. De
overwegingen, waardoor Koch zich bij de samenstelling van zijn mobiel
bacteriologisch laboratorium had laten leiden, zijn langen tijd voor de
ontwerpers van dergelijke laboratoria een richtsnoer geweest en gelden
voor een deel ook heden ten dage nog.
Spoedig nadat Koch den weg had gewezen voor systematisch bacterio
logisch onderzoek heeft men in Duitschland deze jonge wetenschap ook
dienstbaar gemaakt aan het leger te velde door de invoering van zooge
naamde bacteriologische veldlaboratoria. Deze waren in den aanvang vrij
primitief, doch ondanks him sobere uitrusting (zij bestonden in het begin
elk uit slechts één groote kist) konden zij in 1901 ter gelegenheid van den
terugkeer der Duitsche troepen, die in China den Bokseropstand hadden
helpen neerslaan, reeds hun bestaansrecht en doelmatigheid bewijzen. Met
de snelle vorderingen der bacteriologische wetenschap, spreekt 'het echter
vanzelf, dat een dergelijk laboratorium zeer snel obsoleet moest worden
en reeds in 1906 zien wij dan ook den Duitschen M.G.D. overgaan tot een
aanzienlijke uitbreiding van het materieel dezer laboratoria. Zij groeiden
ieder uit tot twee kisten (met vakken en laden voor het systematisch
opbergen van het instrumentarium), elke kist met, een gewicht van tegen
de 60 kg. Daarnevens hadden de „korpshygiënisten" nog de beschikking
over eenig armentarium voor bacteriologisch onderzoek „a la minuteen
een microscoop in lederen etui.
Dit was de bacteriologische uitrusting, waarmede het Duitsche leger in
1914 den oorlog inging. Zij was wel klein maar had bij verschillende om
standigheden reeds haar doelmatigheid bewezen, en daarom verwachtte
en hoopte men, dat zij ook zou beantwoorden aan de eischen, welke de
oorlogspractijk er aan zou stellen. In het eerste oorlogsjaar moest men
echter al tot de onaangename ontdekking komen, dat de broedstoven en
heete-lucht-sterilisatoren veel te klein waren en dat het aantal medege
voerde Petri-schalen op lange na niet aan de behoefte voldeed. Door de
ervaring geleerd ging men dan ook in 1915 over tot een herziening en
belangrijke uitbreiding van het materieel, behoorende bij de bacteriologische
veldlaboratoria, die nu elk uit 6 kast-kisten kwamen te bestaan. De kisten
kojiden, zooals de naam reeds aangeeft, bij het in bedrijf stellen van een
dergelijk laboratorium als kasten worden gebruikt. Broedstoven en sterili
satoren waren bij de nieuwe uitvoering veel grooter, terwijl het aantal
Petri-schalen was opgevoerd tot het dubbele a drievoudige van vroeger.
De bacteriologische laboratoria ten dienste van het Fransche leger in den
wereldoorlog waren in den eigenlijken zin des woords niet mobiel. De
Engelschen maakten gebruik van laboratorium-auto'swaarin het materieel
verpakt was en die tevens als werkplaats voor den bacterioloog en diens
personeel konden dienst deen. Daarnaast hadden de Engelschen nog labora
toria voor chemisch voedingsmiddelen- en wateronderzook. Het Italiaansche
leger beschikt thans over gecombineerde ohemisch-bacteriologisch-toxicolo-
gische veldlaboratoria, elk bestaande uit 17 kisten en 8 manden.
Het nieuwe Duitsche bacteriologisch veldlabcratorium, door den schrijver
ontworpen na een lange reeks van proefnemingen bestaat uit 6 kast-kisten.
De geheele uitrusting is als volgt over deze kast-kisten verdeeld:
