zooals zoo dikwijls in onze krijgsgeschiedenis is aan te wijzen,
door overdreven zuinigheid het leger niet met voldoende getal
sterkte kon optreden, zoodat in de eerste jaren van den oorlog
afwachten meer de boodschap was dan aanpakken. En tenslotte
is de weinige doortastendheid, blijkende uit eindelooze onder
handelingen en het telkens weer stop zetten der krijgsverrich
tingen, waardoor de tegenpartij weer moed vatte, te beschouwen
als een waarschuwing om tegen den Inlandschen tegenstander
geen zwakheid te betoonen.
Men heeft na 1830 de ontvangen lessen niet ten volle overdacht
en er de noodige conclusies uit getrokken, want het merkwaardige
feit doet zich voor, dat in den Atjeh-oorlog dezelfde fouten werden
gedemonstreerd. Ook daar vierde de afwachtingspolitiek weer
hoogtij en tastte men omtrent de oorzaken van het hardnekkige
verzet opnieuw in het duister. Het moest tot 1896 duren, alvorens
Dr. Snouck Hurgronje de aandacht der autoriteiten vestigde op
de noodzakelijkheid der bestrijding van den „perang sabil", en
het heeft heel wat voeten in de aarde gehad alvorens de oelama-
partij, die den oorlog uit eigen belang gaande hield, werd aange
pakt instede dat men haar ontzag. Ook toen weer onderschatting
van het geestelijke element, naast een passieve politiek. De Java-
oorlog had anders kunnen leeren, en dat ook in de vorige eeuw
de macht van den Islam wel degelijk werd onderkend, en men
zich daarnaar te richten had, toonde Napoleon, van wiens optreden
in Egypte Kolonel Slothouber onlangs een markant voorbeeld
gaf door te schrijven
Op een dergelijke wijze doorgaande wint Napoleon het ver
trouwen der Islamitische wereld, en zonder deze tactiek nu zonder
meer toe te juichen, getuigt zij niettemin van meer inzicht in
verhoudingen en van een grootere mate van psychologisch inzicht
dan het Nederlandsche Gouvernement tijdens, en vooral vóór,
den Java^oorlog heeft betoond.
568
„Een treffend staaltje van Napoléon's aanpassingsvermogen citeer
ik "nog uit den Moniteur, betreffende een onderhoud dat hij bij de
Groote Pyramide met diverse mupthis en imans hield, en dat welhaast
verbluffend is te noemen
„Buonaparte Gloire a Allah il n'y a point d'autre dieu que Dieu,
Mahomet est son prophéte, et je suis de ses amis.
„Suleiman Saluut de paix sur l'envoyé de Dieu salut aussi sur
toi, invincible général, favori de Mohamed (ou Mahomet).
„Buonaparte Muphti, je te remercie le divin coran fait les délices
de mon esprit et l'attention de mes yeux. J'aime le prophéte, et
je compte, avant qu'il soit peu, aller voir et honorer son tombeau
dans la ville sacrée mais ma mission est auparavant d'exterminer
les mamelouks". b
b I.M.T., 1936, No. 1, blz. 9, in de studie: Veldheeren.
