713
10. VAN HET WERELDTOONEEL.
De in Mei door de Sudetenduitsche kwestie in Europa tot zoo groote
hoogte opgevoerde spanning nam in Juni belangrijk af in deze maand
wonnen de gebeurtenissen in en om Spanje weder in belangrijkheid. Om
trent den aldaar op den grond gevoerden strijd valt slechts te vermelden,
dat Franco's troepen voortgaan, den tusschen Catalonië en het overige nog
in regeeringshanden zijnde gebied gedreven wig te vergrooten de krijgs
verrichtingen in de lucht gaven echter aanleiding tot buitenlandsche
inmenging. Terwijl Chamberlain zich inzake de voortdurende bombarde
menten van Britsche schepen bepaalde tot het indienen van protesten bij
Franco en zich afkeerig toonde van de door velen gedane suggestie, te
dreigen met wapengeweld en andere (vooral financieele) repressailles,
bedreigde de Spaansche regeering Italië met luchtaanvallen indien het
zijn houding niet zou wijzigen. Mussolini bemiddelde daarop te Burgos voor
Engeland en Frankrijk, waarna deze landen te Valencia stappen deden ten
bate van Italië. Voorloopig is nu alles weder tot ieders genoegen geregeld,
doch voor hoe lang Bovendien toonen deze gebeurtenissen weder eens te
meer, hoezeer de Spaansche kwestie voor verschillende landen een vraagstuk
is van veel wijdere strekking. Zoo dit niet het geval ware, zou het fiere
Albion zich dan ooit hebben laten verleiden tot de uitspraak, dat zijn reeders
het risico dragen voor het doen aanloopen van Spaansche havens Het is
vroeger wel in het krijt getreden voor minder dan de vernietiging van zelfs
een enkelen koopvaarder. Waar het hier om gaat zijn de verhoudingen in de
Middellandsche Zee. Mussolini waardeerde het ontzien van zijn gevoelig
heden met het uitspreken van het verlangen naar spoedige inwerkingtreding
van de overeenkomst met Engeland hoewel dit vroeger mededeelde, daartoe
slechts te zullen overgaan na terugtrekking van vrijwilligers uit Spanje,
verklaarde het zich tot concessies bereid, waarop Rome niet achterbleef en
een snelle terugtrekking toezegde van 10.000 man. Zoo gaat het spel om de
Oude Wereldzee verder onmiskenbaar oefent het zijn invloed uit op andere
deelen van het wereldtooneel.
Premier Chamberlain is zeker niet te benijden. Nadat in Mei Mexico
Londen had beduid, dat wie boter op het hoofd heeft, niet in de zon moet
gaan staan, volgden Duitschland en Japan dit voorbeeld in Juni, eerstgenoemd
land door inzake de weigering tot overname van de Oostenrijksche „politieke"
schulden te wijzen op de precedenten in de Transvaal. Binnenslands dreigen
weder moeilijkheden doordat bij verkiezingen in Eire de partij van de Valera
de overwinning behaalde deze „die-hard" zal zijn pogingen tot opneming
van Ulster in genoemden jongen staat zeker niet staken.
Zooals reeds werd opgemerkt, geraakte het Sudetenduitsche vraagstuk op
het tweede plan. Veel vorderingen zijn bij het oplossen van de moeilijkheden
nog niet gemaakt. Intusschen nemen de binnenlandsche wrijvingen in
Tsjechoslowakije toe luide eischten de Slowaken autonomie als inlossing
van vroeger gedane beloftende Poolsche, Hongaarsche en Roetheensche
minderheden mengden zich in dit koor.
De invloed van den Anschlusz op de verhoudingen in Z.O. Europa teeker.de
zich duidelijk door het door Roemenië met verschillende buurlanden opge
nomen contact. Een Roemeensche militaire missie bezocht Polen ten einde
dit te herinneren aan het in 1920 gesloten verdedigende verbond, alsmede
Tsiechoslowakije en Joegoslavië ter versterking van de banden tusschen de,
volgens de telegrammen verzwakte, Kleine Entente. Onderwijl voerde koning
Carol tijdens een oponthoud te Istamboel besprekingen over het vormen van
een reeds eenigen tijd officieus bestaand Balkanblok (Roemenië, Turkije,
Joegoslavië en Griekenland) het opdringen van den Duitschen invloed zou
aanleiding zijn voor het instellen van een Monroe-leer voor Z.O. Europa
de Balkan voor de Balkaneezen. Eenigermate in tegenspraak hiermede zijn
de geuite Grieksche en Roemeensche verlangens tot het sluiten, zooals Turkije
reeds deed, van leeningen met Engeland daar de kredieten in hoofdzaak
