1017
mogendheden. Bij het bekend worden van dit voorstel veranderde de
stemming t.o.v. den Britschen premier allerwegenin Amerika, Rusland
en zelfs in Frankrijk en Engeland werd gesproken over een verraad aan
Tsjechoslcwakije in Duitschland en Italië zwaaide men daarentegen den
grijzen staatsman, wiens tocht naar Berchtesgaden een unicum mag worden
genoemd, allen lof toe. De opgewonden stemming bedaarde echter vrij
spoedig' Praag verklaarde zich bereid, de voorwaarden te aanvaarden.
Zoo scheen alles ten goede gekeerd totdat Hitier bij een tweede oderhoud
met Chamberlain, ditmaal te Godesberg, niet van zins bleek, genoegen
te nemen met de Britsch-Fransche voorstellen doch daartegenover zijn
memorandum plaatste, tenuitvoerlegging waarvan niet minder zou betee-
kenen dan het einde van Tsjechcslowakije o.m. eischte hij onvoorwaar
delijke overgave van het Sudetengebied op 1 October.
Te Praag was het ministerie Hodza inmiddels heengegaan de premier
werd opgevolgd door generaal Sirovy, den nationalen held, die na de
Russische revolutie de Tsjechische legioenen dwars door Siberie naar huis
leidde President Benesj, in Duitsche cogen de steen des aanstoots, bleet
echter; hij verklaarde Hitler's eischen onaanvaardbaar en gaf last tot
mobilisatie van het leger, onder mededeeling, dat Londen en Parijs daartoe
hadden geadviseerd. a
Daarmee trad een vrij verwarde toestand m welke dient te worden
toegeschreven aan de wijfelende houding van Frankrijk en Engeland. Na
het afbreken van de onderhandelingen te Godesberg werd bekendgemaakt,
dat ook Londen en Parijs de grens bereikt achtten. Evenwel volgde een
tegenspraak van Benesj' mededeeling inzake het advies tot mobilisatie
afgelast werd deze nochtans niet. Zelf gingen Frankrijk en Engeland
eveneens over tot het nemen van verdere voorzorgsmaatregelen, welke
officieel niet als mobilisatie werden aangeduid doch dan toch wel als
vcor-mobilisaties zijn te beschouwen de noch bij het conflict, noch bij de
onderhandelingen betrokken kleine staten volgden allerwegenzoo ook
Italië dat zich over deelname aan een eventueel conflict nog zeer voorzichtig
uitliet.
Het gebeurde gaf Hitier aanleiding, zijn standpunt nogmaals uiteen te
zetten. Opvallend in deze rede waarin de Führer den nadruk legde op
Duitschland's verlangen naar het handhaven van den vrede was, dat
hij niet meer als tevoren tevens den handschoen opnam voer de Foolsche
en Hongaarsche minderheden, hetgeen de verwikkelingen had vergroot,
doch zich bepaalde tot de Sudetenduitschers en de inlijving van hun gebied,
zijn laatsten territorialen wensch in Europa; onomwonden werd te kennen
gegeven dat over Elzas-Lotharingen niet meer zou worden gestreden en
dat het belang van de Duitschers in Italië en den Poolschen corridor moest
worden opgeofferd aan dat van het geheel. Deze redevoering, welke zich
voorts kenmerkte door bijzonder scherpe uitlatingen aan het adres van pres.
Benesj, werd uitgesproken op het oogenblik waarop de Fuhrer m het
bezit was van een door Chamberlain tot Hitier gerichte persoonlijke mede
deeling en op de hoogte was van het beroep van pres. Roosevelt en diens
voorstel tot het beleggen eener conferentie tot herziening van de vredes
verdragen.
Engeland en zijn bondgenoot Frankrijk, dat weer kan bogen op een onder
den drang der omstandigheden eendrachtige bevolking, schenen van da
oogenblik pal te staan, hetgeen Rusland aanleiding gaf, thans Tsjechoslo-
wakije zijn steun toe te zeggen. Geheel in overeenstemming daarmede was
de op Hitler's rede volgende toespraak van Chamberlain waarin de premier
zeide dat het Britsche Rijk niet onder alle omstandigheden op zich kon
nemen, zich uitsluitend ter wille van een kleine natie in een °°rlog Le
wikkelen, doch dat er thar.s grootere belangen in het spel waren. Intusschen
gaf noch hij, noch Roosevelt zijn pogingen op laatstgenoemde herhaalde
zijn voorstel tot het beleggen van een conferentie en richtte z.ich daarbij
persoonlijk tot Hitler, Mussolini, Daladier en Chamberlain, die vrijwel
