1244
roer in handen nam, wist hij de Grieken als door een wervelwind uit Klein-
Azië te verdrijven en vele van de ongunstige vredesvoorwaarden ongedaan
te maken den naam Gazi overwinnaar verdiende hij dan ook ten volle.
Kemal Ataturk, toen nog Kemal Pasja, was echter niet alleen een succesvol
veldheer doch ook een goed staatsman hij heeft Turkije meer gegeven dan
het de laatste eeuw bezateen eervolle plaats in de rij der volken. Tegen
dezen achtergrond wacht zijn tot president verkozen generaal en trouwen
medewerker Ineunu een zware taak.
Het koloniale vraagstuk had wederom 's wereld's belangstelling. Zoo
verklaarde Hitier, dat de teruggave van de vroegere Duitsche koloniën geen
oorlogsaangelegenheid was, doch rechtsherstel en vergemakkelijking van de
internationale samenwerking beduidde. Hij kon dan ook weinig belangstel
ling hebben voor de plannen van den Z.-Afrikaanschen minister Pirow, die
Europa rondreist met een voorstel dat ten koste zal gaan van Portugal en
België en geen teruggave van het voormalige Duitsch Z.W.-Afrika inhoudt.
Niet alleen de genoemde landen doch ook Frankrijk verklaarden reeds, niet
voor het plan te voelen.
Aan den vooravond van de te Lima te houden achtste Pan-Amerikaansche
conferentie deelde president Roosevelt in een rede mede, dat de verdediging
van het Amerikaansche vasteland niet alleen doelde op de Ver. Staten en
Canada, doch mede op de Zuid-Amerikaar.sche staten. De betrokkenen zijn
het hiermede kennelijk niet geheel eens de tijd van een Amerikaansche
hegemonie is voorbij. In Argentinië en Chili voelt men weinig voor een Groot -
Amerikaansch blok er zijn teveel banden, die deze landen met Europa bin
den. Terecht vraagt men zich daar dan ook af, of de voorgestelde Ameri
kaansche „Volkenbond" wel levensvatbaarheid heeft ook de te Genève
opgedane ervaringen stemmen tot nadenken.
Zoo verklaarde Noorwegen hier, in den vervolge een politiek van strikte
neutraliteit te zullen volgen en alleen m.h.o. op arbeid van den bond op niet-
politiek gebied daarvan lid te blijven. Japan sneed ook deze laatste banden
door volgens de telegrammen breken theoretici het hoofd over de vraag,
hoe het nu met de Japansche mandaateilanden moet. Japan maakt zich echter
over de oplossing van dit vraagstuk geen zorgen de regeering gaf op 3
November, den geboortedag van keizer Mutsuhito, den grondlegger van het
huidige rijk, de lang verbeide verklaring uit. Nieuw was daarin feitelijk
slechts, dat niet meer werd gesproken over Japan doch over O.-Azië uiter
aard met Japan aan het hoofd. Mansjoekwo en China op zekere voorwaar
den zelfs de Kwo Min Tang zijn deelgenoot van het „systeem" waarvoor
„waardeering op behoorlijke wijze" wordt gevraagd. De Westersche mogend
heden reageerden niet direct, doch wel werd er in verschillende buitenland-
sche bladen de aandacht op gevestigd, dat de tijd niet ver meer zal zijn, dat
Frankrijk, Engeland, Du.itschland en Italië het zullen betreuren, geen aan
eengesloten front te hebben gevormd.
Van Engelsche, Amerikaansche en Fransche zijde werden protesten inge
diend over de belemmeringen van den handel in China de beantwoording
hiervan was een van de eerste taken van den nieuwen en tevens oud minister
van buitenlandsche zaken Arita. Zijn Amerikaansche collega Cordell Huil
noemde het antwoord, waarin een herziening van het Negen Mogendheden
Verdrag a.h.w. werd aangekondigd, onbevredigend. De Engelsch-Japan-
sche besprekingen schijnen te zijn beëindigd zonder tot resultaten te hebben
geleid. De mededeeling, dat een bezetting door Japan van Hainan geen
schending zou beteekenen van het verdrag van 1906 nopens het handhaven
van den status quo in Z.-China, was al evenmin geschikt voor het verbe
teren van de betrekkingen met Frankrijk. Maar Japan heeft er blijkbaar
geen behoefte aan op goeden voet te staan met deze drie mogendheden,
dien het gebrek aan begrip verwijt, doch die Japan maar al te goed
begrijpen het gaat zijn eigen weg. Zelfs zeide de onderminister van oorlog,
dat een oorlog met Rusland onvermijdelijk was. Voorts werd na den val
van Hankou verklaard, dat de strijd met China nog een inspanning van
