Bijzondere studie eischt het vraagstuk der vrachtauto's. Reeds
thans kan worden gezegd, dat zij ver boven de volgens tegen
woordige opvattingen toegekende mogelijkheden kunnen worden
gebruikt.
Bij de verscheping der troepen bleek herhaaldelijk het onge-
wenschte en nadeelige van het versnipperen van tactische eenheden
over verschillende schepen.
Wij willen eindigen met enkele opmerkingen over strijdgassen.
Met geen enkel woord gewaagt BADOGLIO over de toepassing
van dit strijdmiddel. Is er dan geen gas gebruikt in Abessynië
Want ook in de uitvoerige beschrijving van POLSON NEWMAN
(bron 5) wordt het niet genoemd. Duitsche bronnen vermelden
het echter wel. Ook Generaal FULLER, die als fascist en bewon
deraar van het regiem van MUSSOLINI er evenmin van verdacht
kan worden de Italiaansche oorlogsleiding in een te ongunstig
daglicht te plaatsen, leert ons anders. Na een korte beschouwing
over de z.i. door de Italianen te volgen luchttactiek, zegt hij (op
blz. 79) „The use of mustard gas never entered my head
Had it done so, I should have been less pessimistic as to the rapid
ending of the war than I was when I left Asmara on January
7th". Waaruit blijkt, dat hij het snelle resultaat der Italianen
in hoofdzaak toeschrijft aan het gebruik van gas door het lucht-
wapen. Op blz. 85 wijst hij nogmaals op het gas en den invloed
daarvan op de groote troepenmassa's van Ras MOELOEGHETA,
tijdens en na den slag in Enderta (Amba Aradam) (die practisch
geen beschermingsmiddelen daartegen bezaten. R.)
Ten slotte citeert hij een gedeelte van een adres van den Negus
aan den Volkenbond op 30 Juni 1936, waarin deze doet uitkomen,
dat de Italianen na tegen het einde van 1935 met weinig
resultaat traangas en daarna met iets meer effect cylinders met
mosterdgas geworpen te hebben in Januari 1936 begonnen met
sproei-installaties in de vliegtuigen aan te brengen. Hiermede
werden groote oppervlakken besproeid en eveneens troepenver
zamelingen aangevallen. „The object was to scatter fear and
death over a great part of the Ethiopian territory. These fearful
tactics succeeded. Men and animals succumbed". Aldus het
rapport van den Negus.
Thus, schrijft FULLER, though in the beginning tactics were
conventional, in the end they were totalitarian. Such is the
leading lesson of this war.
Januari 1938.
BRONNEN
1. Der Abessinische Krieg, door PIETRO BADOGLIO.
2. Die Vorfcereitungen und die ersten Operationen zur Eroberung Abes-
siniens, door EMILIO DE BONO.
3. The first of the League Wars, door J. F. C. FULLER.
1160
