onderdrukte volken van de Nabije Oost niet alleen dankbare objec
ten konden vormen voor de communistische revolutie, maar dat
met hunne hulp tevens het grootste imperium ter wereld doodelijk
kon worden getroffen. En het vond steun bij Turkije, dat tot 1922
ten nauwste met de Sowjets samenwerkte bij de onderdrukking der
tsaristische legertroepen van Koltsjak, Denikin en Wrangel. Beide
landen tezamen hebben in deze grensgebieden ongelooflijke resul
taten bereikt bij de ontketening van het nationale sentiment. Dat
de voedingsbodem daarvoor gunstig was begrijpt een ieder die
bedenkt, dat deze grenslanden van Baikal-meer tot Bosporus
tientallen jaren lang het medium zijn geweest, waar 3 imperiums
(Russ., Britsch, Turksch) op elkaar zijn gebotstwelke dynami
sche krachtsuitingen de erdoor getroffen volken tot enorme span
ning moeten hebben geladen. Zoo zien wij door de Sow jet-activiteit
naar het Zuiden en door de Turksche Jeni-Toeran-actie naar het
Oosten langzamerhand zich een groep zelfstandige Islamietische
natiën vormen, bevriend, maar ook niet meer, met de U.S.S.R.,
doch onderling nauw verbonden1).
In het openbaar demonstreerde zich de nationale wedergeboor
te in al deze landen door het tot stand komen van bondgenoot
schappen met Rusland, en door tusschenkomst van Rusland óók
met elkaar. Maar, in plaats van ten slotte een rand van staten te
hebben verkregen, welke de U.S.S.R. in directe verbinding kon
den brengen met de Middellandsche Zee en den Indischen Oceaan,
zien wij als sluitsteen een Vierbond vormen, welke zeer uitdruk
kelijk de bolsjewiseering en overheersching van zijn leden uitsluit.
De wereld, en Engeland in het bijzonder, kan zich over dit pact
verheugen.
Het eerste verdrag was dat van 28 Febr. 1921 gesloten tusschen
de U.S.S.R. en Afghanistan; onder Russische leiding traden tijdens
de voorbesprekingen voor dit verdrag de Afghaansche afge
vaardigden in contact met de in Moskou aanwezige Turken,
zoodat reeds 1 Maart te Moskou een verdrag tusschen Turkije en
Afghanistan kon worden gesloten. Dit verdrag is sedert dien
steeds verlengd en ten slotte voor eeuwig gesloten. Beide partijen
verklaren in dit verdrag hunne onafhankelijkheid van de Wes-
tersche groote mogendhedenen zij heioven elkander wederzijd-
schen steun voor het geval een dier mogendheden hen zou aan
vallen.
Dit eerste verbond tusschen twee Islamietische landen, recht
streeks gericht tegen de imperialistische grootmachten, en ten
doop gehouden door de bosjewiki in Moskou, achten wij van
wereldbeteekenis.
1 122
1) René Johannet. Le principe des Nationalités. blz. LXXXIX zegt
„De cette partie tres compliquée, un nationalisme asiatique purement indi-
gène pourrait bien a la longue sortir vainqueur." Johannet voorspelde dit
reeds in 1923
