mannen vaak tot veel gebracht, zij hebben er helden of dwazen
van gemaakt naar gelang van hare luim en haren aanlegin hoe
verre von Bergmanns enthusiasme voor de chirurgie emaneerde
uit de liefde voor een vrouw valt moeilijk te zeggen, doch gehui
cheld was het geenszins. De toekomst zou zulks bewijzen.
Een „Hun" met de energie van een von Bergmann wred
het echter spoedig te benauwd in het stille Dorpat. Terwijl hij
zich technisch bekwaamde en spoedig een chirurgische vaardig
heid bezat, welke ver uitreikte boven die van zijn leermeesters,
liet hij zijn spiedend oog uitgaan naar een anderen, omvang
rijkeren werkkring. Spoediger dan hij gedacht had, en op een
andere wijze dan hij had gehoopt, kwam de gelegenheid.
De oorlog van 1866 brak uit en hij hoorde van de treurige
toestanden op het gebied der gewondenverzorging, zooals deze
zoowel aan Pruisische als aan Oostenrijksche zijde heerschten.
Hij voelde, dat zijn hulp op het slagveld meer noodig was dan
in de stille kliniek te Dorpat, vroeg ontslag en bood zijn diensten
aan het Pruisische leger aan. Eenige dagen later was hij met een
zelf ontworpen chirurgische ambulance reeds op weg naar
Königgratz. Toen hij 's avonds laat het stadje Königinhof binnen
reed, bevond hij zich plotseling midden in de oorlogsellende. Bijna
uit alle huizen, voor zoover deze waren blijven staan, klonken
hem de kreten tegen der gewonde soldaten, die inderhaast daar
heen getransporteerd, reeds dagen op medische hulp lagen te
wachten, zonder deze te erlangen. Op het marktplein waren eenige
militaire doktoren in het vale schijnsel van aan het standbeeld
van den heiligen Nepomuk opgehangen lantarens bezig een aantal
gewonden te verzorgen, wier kreten een oploop van nieuwsgieri
gen hadden doen ontstaan, waarin von Bergsmanns ambulance
werd opgehouden. De ontvangst door de militaire collega's was
alles behalve vriendelijk. Men beschouwde hem als een indringer
en trad hem met achterdocht en een zekere vijandigheid tegemoet.
Dienzelfden nacht tooverde von Bergmann een leegstaand
schoolgebouw om tot chirurgische kliniek en den volgenden
morgen begon hij in alle vroegte zijn werk. Voor conservatieve
behandeling was het te laatalle verwondingen waren geinfec-
teerd. Schrikwekkend om aan te zien was het lijden der gas-
phlegmone- en maligne-oedeempatiënten. Den geheelen dag werd
geamputeerd, handen, armen, beenen. Spoedig was er verband
tekort. De organisatie van den opvoer haperde. De spanning
tusschen de militaire doktoren en von Bergmann nam toe, omdat
deze hun gebrek aan organisatievermogen verweetEen paar
dagen later dreigde het tot een openlijke breuk te komen, toen
de chef arts van het stadje inspectie hield over von Bergmanns
kliniek en aanmerkingen maakte op diens wijze van gipsverband
aanleggen [gips direct op de bloote huid volgens de Dorpatsche
35
