methode]. Gelukkig verscheen op het kritieke moment de
„Generalarzt" Middeldorpf ten tooneele. Deze voorkwam een
breukhij wist met von Bergmann achter zich een reeks organi
satorische maatregelen door te voeren, welke in de toekomst
van groote waarde zouden blijken te zijn.
Na den oorlog keerde von Bergmann naar Dorpat terug. Een
leven van ingespannen arbeid en leed zou hem daar wachten.
Zijn jonge vrouw sterft in het kraambed; het kind is gebrekkig
en overlijdt ook, alle medische zorgen ten spijt.
Dan wordt het hem in Dorpat te machtig. Hij gaat naar Amster
dam en studeert daar bij Virchows leerling Kühne physiologische
chemie. Deze stap was geen ontrouw aan de chirurgie, immers
hij meende het gift der infectie, ten gevolge waarvan zoovele
gewonde soldaten te velde stierven, en waaraan ook zijn vrouw
ten offer was gevallen, op het spoor te zijn. Uit abcessen isoleerde
hij een stof, welke hij „sepsin" noemde en deed daarmede proeven
op muizen.
Deze proeven moesten worden onderbroken, toen de oorlog van
1870 hem wederom te velde riep. Hij werd hoofd eener Roode-
Kruisambulance en werkte te Luneville, Roan en Lagny. Intensief
heeft hij zich gedurende zijn verblijf in Frankrijk bezig gehouden
met alle mogelijke vraagstukken betreffende gewondenafvoer,
verpleging en opvoer van geneeskundig materieel, zonder veel
resultaat echter, omdat de militair geneeskundige dienst van het
triompheerende Duitsche leger het blijkbaar beneden zijn waar
digheid achtte, de raadgevingen te aanvaarden van een ambulance
arts van het Roode Kruis.
In 1875 zien wij von Bergmann terug als hoogleeraar in de
chirurgie aan de oude Russische universiteit. Hij drijft na het
overwinnen van zeer veel hinderpalen en een persoonlijk onder
houd met den Czaar den bouw eener nieuwe chirurgische kliniek
door. Zijn vorschersdroomen heeft hij begraven. Lister, Virchow
en Koch hebben aangetoond, dat infectie een gevolg is van de
werking van levende wezens en dat zijn fameuze „zwavelzure
sepsin" niét bestaat. De ridderlijkheid waarmede von Bergmann
bij deze gelegenheid zijn opvatting prijsgaf, vormt het beste
bewijs, dat hij niet de rechthebberige, ongenaakbare autocraat
was, dien velen in hem hebben gezien. Hij gaf in tegenstelling
met Pettenkofer gaarne toe, wanneer hij bleek ongelijk te hebben.
Kan men hem echter zijn vasthoudendheid euvel duiden, wanneer
hij wist gelijk te hebben
Na de ontdekking van den Eng'elschman Lister werd hij de
groote profeet der antisepsis op het Europeesche vasteland. Bij
de opening zijner nieuwe kliniek luidde hij onder een regen van
carbol het tijdperk der antisepsis in en typeerend voor zijn een
voudige, spontane persoonlijkheid zijn de woorden, welke hij o.a.
bij die gelegenheid sprak
36
