hun de angst- en gevaarspsychose welke voor de nationalistische
opstanding even onmisbaar zijn. Want de einde 1918 met steun
van Engeland tusschen Armeniërs en Grieken gesloten over
eenkomst, welke het Zwarte Zee-gebied verdeelde in een Ooste
lijken Armenischen Staat en een Westelijken Griekschen Staat
was wel geschikt om Enver's Yeni Toeran utopie te doen
vervangen door Moestafa Kemal's reëele Nationale Opstanding.
De actie begon, toen den 15en Mei 1919 de Grieken in Smyrna
debarkeerden en dit feit vierden met de voor die windstreken
gepaste moordpartij op de bevolking. Op dit tijdstip was Moestafa
Kemal in Erzeroem met een restant van zijn leger van- 15000 man.
Hij riep nu een vergadering bijeen van vooraanstaande Turken
om den hopeloozen toestand te bespreken en hen te winnen voor
zijn nationale verheffing. Korten tijd later werd te Sivas weder een
vergadering belegd en besloot men een Nationaal Parlement te
verkiezen, wat ook geschiedde. Wij merken hierbij op, dat dit
alles geschiedde buiten Konstantinopel om, waar Grootvizier en
Khalief in naam nog over Turkije regeerden.
Naar den schijn ging alles nu prachtigden 16en Maart 1920
bezetten Engelsche troepen Konstantinopel, vervingen Grootvizier
Saleh door den hun welgezinden Damet Ferit, en lieten door den
Sjaich oei Islam alle nationalisten in den kerkban doen. Alle in
Angora verzamelde moefti's reageerden hierop door aan Kemal's
nationalistischen opstand hun zegen te geveneen „draw
derhalve
Den 23en April begon in Angora de Nationale Vergadering haar
werk, koos uit haar midden den Grooten Nationalen Raad en
verklaarde den oorlog aan Engeland.
In Juni 1920 werden daarop de bepalingen bekend van het
Vredesverdrag van Sèvres, dat 10 Augustus van dat jaar werd
geteekend en een drie-jarig leven heeft weten te halen. Dit
Verdrag ontnam aan Turkije het te internationaliseeren Darda-
nellengebied, den Hedjaz, Palestina, Syrië, Mesopotamië, schiep
een autonoom Koerdengebied en een reusachtig Armenië, gaf
Thracië en de villajet Smyrna aan de Grieken, en verdeelde de
rest, Anatolië, in drie invloedssferen ten bate van Frankrijk,
Italië en Griekenland.
Konstantinopel aanvaardde de voorwaarden, Angora wees ze
categorisch af en was ook niet te vermurwen. Daarom trokken in
Maart-April 1921, met steun van Engeland1), 300.000 Grieken van
Deze geheele onderneming werd gefinancierd door den kort geleden
gestorven kanonnenkoning, geheim Britsch agent en millionnair Sir Basil
Zaharoff, die als Griek in 1849 in Klein-Azië was geboren en voor dat land
blijkbaar een zwak had. De zaak kostte hem een milliard francs, dat hij
van de verslagen Grieken niet heeft kunnen terugvorderen. De winsten
van het hem toebehoorende Casino van Monte Carlo zullen dat verlies wel
niet al te pijnlijk hebben doen voelen.
