gehalte. Door de firma Krupp is de bouw van hoogovens uitge
voerd als begin van een eigen zware industrie. Het 5-jarenplan
wordt voor een deel gefinancierd door een Russische leening op
langen termijnuiteraard levert nu de U.S.S.R. hare machines
aan Turkije.
Een punt willen wij nog aanroeren, n.l. de souvereine rechten
welke Turkije heeft herkregen over de Dardanellen bij de Confe
rentie van Montreux van April 1936 dat was dus op het oogen-
blik -ge herinnert het U, lezer dat de Volkenbond Italië
had veroordeeld wegens zijn aanval op Abessinië.
De Vredesconferentie van Lausanne 1923 had een strook van
40 km om de kanalen gedemilitariseerd en geïnternationaliseerd,
en de doorvaart voor allen gegarandeerddie garantie werd
geleverd door Frankrijk, Engeland, Italië en Japan. Toen dus
Turkije in 1936 kwam met zijn Nota, waarin het land de volle
rechten op de Dardanellen opeischte, deed het dit op een tijdstip,
dat Engeland en Italië elkaar de tanden lieten zien, Japan in China
was gebonden, en dus een kind kon begrijpen, dat de garanten van
1923 Turkije's wenschen slechts hadden te aanvaarden. Zooals
wij allen weten, zijn aan de Dardanellen Rusland en Engeland
altijd de groote tegenspelers geweest met Turkije als zwakke
bankhouder. Tot aan den wereldoorlog was de doorvaart der
Dardanellen voor alle oorlogsschepen verboden.
In het begin van den oorlog kwam toen de ommekeer omdat
Rusland en Engeland bondgenooten werdenen, daar de kans
niet denkbeeldig scheen, dat Turkije de straten zou sluiten, wees
Engeland bij geheim verdrag aan Rusland Konstantinopel en de
zee-straten toe. Want men wilde voorkomen, dat de bondgenoot
Rusland zijn graan en erts niet naar de geaillieerden kon brengen.
Van 't een en ander is het Dardanellen-drama het gevolg geweest.
In 1923 na den oorlog kwam logisch de volledige demilitari
seering der straten, waardoor Engeland steeds in staat was om
zijn oorlogsvloot naar de Zwarte Zee te zenden langs een vol
komen veilige route. Rusland beantwoordde „1923" met een
vriendschapsverdrag met Turkije van 1929 en toen het oogenblik
politiek gunstig was, kwam de Nota van Turkije van 1936, welke
zeer stellig tegen Engeland's wenschen Rusland alleen begun
stigde. Zonder alle bepalingen van de nieuwe regeling te willen
opsommen, komt het hierop neer
a. Turkije versterkt de straten
b. In vredestijd heeft de U.S.S.R. volle passeervrijheid, vreemde
marines hebben die feitelijk in het geheel niet
c. in oorlogstijd
1. bij neutraal Turkije vrije doorvaart voor elke zeemacht,
welke een Volkenbondsverplichting nakomt, dan wel een
bondgenoot van Turkije te hulp snelt
6
