2 bij medestrijdend Turkije Turkije bepaalt de doorvaart
en kan zelfs de straten sluiten, behoudens beslissing
Volkenbondsraad met meerderheid, enz. enz.
Bij dit alles is dus schijnbaar de U.S.S.R. de winnares, zoolang
zij ten minste met Turkije bevriend blijft, en Engeland schijn
baar de verliezer Maar de werkelijke winnaar is Turkije alleen
en Engeland heeft dit terdege getoond te begrijpen.
Wij willen besluiten met een korte bespreking van het vraa§~
stuk van het Sands jak Alexandrette1), een gebied van 4700
km2 met 225.000 bewoners, dat door de natuur tot een der belang
rijkste strategische punten van het Oriënt is bestemd. In de
studie Lawrence2) wezen wij reeds op de plannen van Nov.
1915 om de Turksche actie in éénen slag te verlammen door eene
geallieerde landing in Alexandrette welk gezond plan toen door
Fransche tegenwerking moest worden opgegeven. Merkwaardig
genoeg treft men op den huidigen dag Engeland en Frankrijk
weder in Alexandrette tegenover elkander, zij 't nu te land en
wel Engeland als bondgenoot van Turkije en Frankrijk als
mandataris van den Volkenbond.
Het Sandsjak Alexandrette is het kustgebied rondom de natuur
lijke haven Alexandrette; de nauwe verbindingswegen ten
Zuiden van den Taurus, welke Anatolië, Süicië en Syrië onder
ling verbinden, komen er te zamen. Oudtijds noemde men dit
gebied „de Syrische Poort" en Alexander de Groote heeft er op
zijn beroemde tochten gebruik van gemaakt en er den slag van
Issus gewonnen: vlak bij Issus ligt het tegenwoordige Alexan
drette, dat meer dan 22 eeuwen geleden door Alexander werd
gesticht. Wie deze haven bezit, beheerscht den toegang naar
Turkije's beste provinciën.
Toen bij het einde van den wereldoorlog het précaire vraagstuk
van de verdeeling van den buit moest worden opgelost, waren
de Geallieerden het er over eens geworden, dat Syrië waartoe
het Sandsjak Alexandrette behoort niet, zooals was
beloofd, zoo maar onafhankelijk zou worden onder Arabische
leiding, doch dat dit gebied voorloopig nog eenige bescherming
behoefdeIngevolge den wensch van president Wilson werden
de Syrische nationalisten gehoord en werd aangedrongen op een
plebisciet, waarbij dan het volk zich over zijn toekomstig lot zou
kunnen uitspreken. Daartoe werd een Geallieerde Commissie van
Amerika, Frankrijk en Engeland gevormd, de zg. King-Crane
J) Sandsjak afdeeling, Vilajet provincie. Het Sandsjak Alexandrette
is gelegen in de N.O.-punt der Middell. Zee; op het schetsje in het I.M.I.
1938, Nr. 10, blz. 930, dus in het allerbovenste hoekje van Syrië.
2) I.M.T. 1937, Nr. 11, blz. 952 e.v.
