spreekt ge boos, omdat b.v. in Uw rol „ellendeling" staat) dan
wel plaatst ge U primair in de situatie (is U dus boos en spreekt
U daarom de woorden nijdig uit) Het bleek, dat 93 zich
primair in de situatie stelde. De commentaren deden vermoeden,
dat men den steller van deze vraag wel als zeer naïf beschouwde
ten aanzien van de tooneelspeelkunst. Het sprak van zelf „dat men
eerst de emotie moest ondergaan, voor men de juiste uitdrukking
kon geven". Ook veranderingen in bloedcirculatie en ademhaling
treden pas op na een emotie. Eerst schrikken we, daarna pas
verbleeken we. Eerst hoort het zedige meisje ongepaste woorden,
dan pas bloost ze (schaamte) of verbleekt ze (verontwaardiging).
Het lijkt alles zeer plausibel. Toch zijn er vele materialistisch
denkende menschen, o.a. overigens bijv. zeer bekwame medici, die
overtuigd zijn, dat een bepaald geneesmiddel een bepaalde psy
chische reactie geeft. Dit is niet juist. De ervaring leert, dat alcohol
soms bij het zelfde individuum een downe stemming opheft,
soms juist veroorzaakt.
Wij gaven ten aanzien van het probleem, al dan niet chauffeer en
na alcohol-gebruik, het volgende voorbeeld. Een ervaren chauffeur,
die in een sombere stemming in zijn eentje, twee borrels drinkt
heeft meer kans ongelukken te maken, dan wanneer hij bij een
geanimeerd diner drinkt een aperitief, een glas champagne, een
glas rooden wijn en een liqueur. Het quantum is aanzienlijk grooter,
doch juist de psychische instelling veel gunstiger, omdat hij niet
door intra-psychische spanningen wordt geremd. En zoo kunnen we
ook zeggen, dat het van den psychischen toestand van den patiënt
afhangt, hoe het geneesmiddel van den medicus zal werken. Spe
ciaal geldt dit voor den emotioneelen toestand.
Er zijn door de Nederlandsche onderzoekers Heymans en
Wiersma vele experimenten gedaan, welke op overtuigende wijze
aantoonen hoe groot de invloed van de emotionaliteit is op licha
melijke reacties.
Men spreekt zoo gaarne van het onwillekeurige autonome
zenuwstelsel, waarop de wil weinig invloed heeft, zooals de naam
eigenlijk al insluit. Dit mag misschien opgaan ten aanzien van
den wil, maar zeker niet ten aanzien van de emotionaliteit. Een
voorbeeld
Als een mensch rustig slaapt dus geen sterke emoties onder
gaat veroorzaakt de ademhaling zekere schommelingen in de
frequentie van zijn pols. Zeer doelmatig geschiedt dit de opname
van zuurstof wordt vergemakkelijkt, de afgifte van kooldioxyde
versneld.
In de physiologie heet dit verschijnsel respiratoire arythmie.
Dat is dus een zeer doelmatige onregelmatigheid in den pols onder
invloed van de ademhaling. Door een bepaald instrument kunnen
we dit gebeuren registreeren op een ronddraaiende trommel en zoo
een curve opmaken. We geven hier deze curve schematisch weer
157
