280
Geneeskundige Dienst.
Mededeeling nr. 4 van de Commissie van Advies nopens chemische en
aanverwante vdd.vraagstukken.
„Acethylcholine en verwante verbindingen" door Prof. Dr. H. J. Backer en
Drs. C. H. H. Kool. In de Am. dagbladpers heeft een tijd geleden het gerucht
de ronde gedaan, dat ten einde den oorlog minder barbaarsch te maken bij
de American Chemical Society het denkbeeld zou zijn gerezen met acethylcho
line de onmiddellijke bewusteloosheid van vij. legers te bewerkstelligen.
Acethylcholine zou in het bloed gebracht, in uiterst kleine hoeveelheden
reeds een zoo aanzienlijke verlaging van den bloeddruk veroorzaken, dat een
oogenblikkelijk optredende bewusteloosheid daarvan het gevolg zou zijn.
Echter treedt, omdat de stof zeer snel in de bloedbaan wordt afgebroken,
herstel spoedig in, tenzij maatregelen worden genomen om de ontleding van
het middel te vertragen, in welk geval de bewusteloosheid veel langer zou
kunnen duren. Een „grain" van deze chemische stof is volgens Dr. R. R.
Renshaw, die in samenwerking met D. Green en M. Ziff de chemische en
physiologische eigenschappen ervan aan een uitvoerige bestudeering heeft
onderworpen, voldoende om één billioen zes honderd negentig millioen
katten bewusteloos te maken, terwijl eenzelfde hoeveelheid genoeg zou zijn
om een leger ter sterkte van een millioen man tijdelijk buiten gevecht te
stellen. De moeilijkheid is, dat het middel, wil het zijn werking kunnen
ontvouwen, in de bloedbaan moet worden gebracht. Men denkt dit te kunnen
bereiken, door het te verwerken in een speciaal soort granaat van poreus,
tegelachtig materiaal, welke bij de explosie in een groot aantal kleine scherfjes
uiteen vliegt. Zelfs het kleinste schrammetje, veroorzaakt door een dergelijk
met acethylcholine doordrenkt scherfje, zou volgens Renshaw voldoende zijn
om bijna onmiddellijk flauwvallen van den getroffene teweeg te brengen.
Indien de schram echter slechts acethylcholine zou bevatten, zou de werking
slechts enkele oogenblikken duren, doch chemisch zou het mogelijk zijn aan
het acethylcholine een bepaalde verbinding toe te voegen, waardoor de
ontleding aanzienlijk wordt vertraagd en de bewusteloosheid urenlang
aanhoudt.
Deze courantenberichten hebben den Min. van Def. in Ned. aanleiding
gegeven een onderzoek te doen instellen naar de juistheid der daarin geuite
veronderstellingen. Het onderzoek, dat naar aanleiding hiervan in het
physiologisch-chemisch lab. der Groningsche Universiteit werd verricht,
heeft aangetoond, dat acethylcholine een stof is, welke zenuwprikkels over
brengt. Het wordt in het lichaam aanhoudend gevormd, doch ook dadelijk
weer ontleed. Indien acethylcholine in den vorm van een zout, van buiten af
in het lichaam wordt gebracht, heeft deze ontleding overeenkomstig de Am.
bevindingen direct plaats, zoodat het slechts enkele seconden kan werken. Ei-
zijn twee methoden om de werking langer te doen duren. De eerste bestaat
in gelijktijdige of voorafgaande toediening van eserine, waardoor de „esterase"
onwerkzaam wordt gemaakt en verder is het mogelijk de chemische samen
stelling van het acethylcholine eenigszins te wijzigen, waardoor producten
ontstaan als acethylmethylcholine en carbaminoylcholine, welke dezelfde
verlammende werking hebben, maar niet van nature in het organisme voor
komen en in verband hiermede niet worden ontleed door de in het lichaam
voorkomende esterase. Deze beide derivaten hebben bovendien het voordeel
bestendiger te zijn dan het acethylcholine zelf. De verwachting, dat acethyl
choline in de toekomst als strijdmiddel zou kunnen worden gebruikt, schijnt
den Ned. onderzoekers niet plausibel. Vooreerst zouden alleen de bovenge
noemde en soortgelijke derivaten in aanmerking komen wegens him langere
werking en grootere bestendigheid. Het grootste bezwaar blijft echter dat deze
stoffen alleen werken, wanneer ze in het lichaam worden gebracht en ver
moedelijk zal de kans hierop bij projectielen wel gering zijn. Niettegenstaande
de groote physiologische werkzaamheid van dergelijke stoffen bij intraveneuze
injectie, zouden ze in de practijk weinig effect kunnen hebben, omdat slechts
