van de overgebrachte correspondentie uit een tactisch oogpunt
beschouwd inderdaad als „schaduw" van het uitgezonden sein valt
aan te merken. De verstaanbaarheidsgrens heeft bovendien het
voordeel dat de subjectieve invloed van den waarnemer bij de
beoordeeling van de geluidssterkte minder wordt.
Een factor, welke het nadeel van een subjectieve beoordeeling
eenigermate elimineert, is het feit, dat bij de ultrakortegolven bij
kleine verplaatsingen van den waarnemer in het algemeen zeer
groote veldsterkteveranderingen plegen op te treden.
De resultaten van de hier te lande genomen proeven kunnen
als volgt worden samengevat, waarbij men bedenke, dat de
gevonden resultaten uiteraard gedeeltelijk afhankelijk zijn van
de capaciteit van de gebruikte toestellen.
a. Op geringen afstand van den zender (straal kleiner dan 2 km)
wordt de straling om terreinhoeken 28° uit haar baan gebogen.
Opmerkingen.
1. Het is nog niet uitgemaakt of de ontvangst van de zoo
sterk gebogen straling wellicht gedeeltelijk valt toe te
schrijven aan reflecties op de begroeiing van den betref-
fenden terreinhoek.
2. Het is nog niet uitgemaakt of de zoogenaamde schaduw
niet moet worden toegeschreven aan absorptie door de
terreinbegroeiïng, en of het dus werkelijk de betreffende
terreinhoek is, die de schaduw veroorzaakt.
b. Op grooteren afstand (20 km) van den zender wordt de straal
nog slechts enkele graden uit zijn baan gebogen.
Opmerkingen.
1. Deze conclusie behoeft niet in strijd te zijn met die
onder a, hetgeen bij beschouwing van de onderstaande
twee figuurtjes dadelijk duidelijk wordt. Als ontvanger
gevoeligheid is hierbij 20 microvolt/meter genomen.
schaduw
Fig. 2.
2. De grootste afstand, waarop nog verbinding is gezocht
en verkregen, is ruim 20 km geweest, zonder optisch zicht,
echter met een te verwaarloozen kleinen buigingshoek.
De situatie volgt hieronder in een globale schets
314
I.
