455
Beoogt men tevens personeele uitwerking, dan is een herhaling van den
aanval met hchte bommen, ongeveer 5 a 10 minuten na den eersten aanva
aangewezen. Samengevat geven de verkregen mededeehngen het volgende
resultaat te zien
a terreur van de bevolking door de luchtaanvallen5
b. groot moreel effect van de zware explosiefbom bij den aanval op een
versterkt frontt
c. middelmatig resultaat van mitr.vuur uit vlgn. op ingegraven of ver
spreide troependaarentegen vrij groot tegen ongedekte, gemasseerde
cL. het bijzonder moorddadige karakter van den aanval met lichte scherf-
bommen tegen ongedekte troepenverzamelingen;
e. de onmacht van den infanterist tegen luchtaanvallen bij den huldigen
stand van de techniek, de doctrine en de wijze van gebruik der auto
matische infanterie-wapenen bhjft den infanterist met anders over dan
met een zeker fatalisme den aanval van het luchtwapen te ondergaan.
R.
Geneeskundige Dienst.
Der Deutsche Müitdrarzt 1939 nr. 2. „An und hinter der rot-spanischen
Front" nach englischen Quellen bearbeitet von Dr. Grasremer, Oberarzt
der San.-Staffel Döberitz. o™™
Niet alleen op militair-tactisch gebied moest m het begin van den Spaan-
schen burgeroorlog aan de zijde der regeeringstroepen alles op de meest
primitieve wijze worden geïmproviseerd, ook op het terrein der genees
kundige verzorging stond men voor vrijwel onoplosbare problemen, omda
men had verzuimd de meest noodzakelijke voorbereidingen te treffen. Indien
het Engelsche Roode Kruis en andere organisaties van vrijwillige hulp
verleening niet voor aanvulling en waar noodig voor vervanging van den
officieelen geneeskundigen dienst van het Spaar.sche regeermgsleger hadden
zorggedragen, was men ongetwijfeld voor de meest deplorabele toestanden
komen te staan.
Een der belangrijkste documenten betreffende de geneeskundige verzor
ging der regeeringstroepen is het rapport Sextonwaarin een expose word
gegeven van het Engelsche Roode Kruis-werk. Saxton is met een staf van
Engelsche medici gedurende ruim 2 jaar aan de zijde der republikeinen m
Spanje werkzaam geweest en wat hij mededeelt geeft over het algemeen
geen hoogen dunk van de hygiënische verhoudingen m dat land en de zor^
welke men daar aan den militair geneeskundigen dienst had besteed Eind
1936 werkte hij met zijn afdeeling in het plaatsje Granen, 62 km Noord-
Oost van Saragossa en de vervuiling van het primitieve hospitaaltje. waarop
men daar was aangewezen, gaat alle beschrijving te boven. Alvorens het
in gebruik kon worden genomen had men dagen lang de handen vol met
het opruimen van de meest hinderlijke ongerechtigheden en eerst toen kon
men met het eigenlijke medische werk beginnen. Het hospitaaltje beschikte
over 2 operatiekamers en had een capaciteit van slechts 30 bedden zoodat
alleen de allerzwaarst gewonden, en dan nog maar gedurende korten tijd,
in verpleging konden worden genomen. Opvallend was hier de enorm hooge
mortaliteit der penetreerende schedelverwondingen. Deze bedroeg gemiddeld
80 Op overtuigende wijze kwam verder het nut der bloedtransfusie, welke
veelvuldig werd toegepast, tot uiting. Vooral bleek deze heilzaam te werken,
wanneer zij werd gegeven vóór de operatieve behandeling van buikscho en.
Bij shockpatiënten werkte zij vaak oogenblikkelijk levensreddend.
In December 1936 verlegde de afdeeling haar arbeidsveld naar het
Noorden van Madrid, waar toen veel zwaar gewonden voorkwamen bij de
daar ageerende internationale brigade. Hier was het dat men veel resultaat
za<* van de moderne fractuurbehandeling, vooral van de methode, onlangs
door Böhler aangegeven. Opvallend veel gewonden met gangraen tenge-
