770
gen, volgens sommigen ten einde Polen los te werken uit den ring. Hoe het
zij, de wereld kan een vreedzame oplossing, mits niet eenzijdig, slechts toe
juichen, Engeland zou daarbij zeer zeker baat vinden getuigde de Fransche
pers er niet openlijk van, dat men nu eenmaal niet gelijktijdig Danzig en
het Verre Oosten kan verdedigen Dit verklaart de bereidheid der Britten,
het conflict te Tientsin te regelen. Ook van Japansche zijde zou daartoe
aanleiding hebben bestaan men wilde, dat Berlijn Warschau had gedreigd
met toenadering tot Moskou, welke bom de Polen schielijk op een niet
bedoelde plaats, nml. Tokyo, lieten springen. Er was echter meerin Ame
rika stelde Roosevelt vergeefs alle pogingen in het werk, het Congres voer
het op reces gaan te bewegen tot herziening van de Neutraliteitswet, welke
herziening hem een machtig wapen in handen zou hebben gegeven tegen de
as. Zoo kwamen Britten en de Japansche regeering te Tokyo al spoedig tot
principieele overeenstemming tot groote verheugenis van de Japansche en
schrik en verbolgenheid van de Chineesche bevolking. De Japansche militai
ren deelden niet in de vreugde zij wenschten eerst alle eischen te zien inge
willigd, in afwachting waarvan zij in hun vijandige houding volhardden
en de anti-Britsche beweging in bezet China zich utbreidde het heeft er
allen schijn van, dat deze als zoo vaak tevoren uitdijt tot een anti-Euro-
peesche beweging.
Nog trof het 's wgrelds aandacht niet bijzonder, toen Roosevelt verklaarde,
dat Amerika niet van zins was, Engelands voetspoor in China te volgen
algemeen dacht men aan grootspraakhad het Congres niet juist blijk
gegeven van de isolationistische opvatting van het Amerikaansche volk
Men zag daarbij echter over het hoofd, dat dat volk weliswaar nog steeds
niet bereid schijnt, door anderen te worden medegesleept, doch blijkbaar
toch wel gereed staat voor de verdediging van eigen belangen. Dit is althans
voorshands de eenige verklaring voor het feit, dat uit hetzelfde Congres
geen woord van protest opging toen de president het van 1911 dateerende
Amerikaansch-Japansche handelsverdrag opzegde tot groote verrassing van
de wereld en niet in het minst van Japan de totstandkoming na anderhalf
jaar moeizaam onderhandelen van een gelijksoortig Duitsch-Japansche
overeenkomst is een schrale troost. Sindsdien nam Londen een krachtiger
houding aan de daar gegeven uitleg van de te Tokyo bereikte overeenkomst
deed het Japansche enthusiasme bekoelen en bracht den wrok der Chi-
neezen tot bedaren. Dat de besprekingen verder zouden vastloopen op de
kwestie van de gangbaarheid van den Tsjoenking-dollar en de uitlevering
der Chineesche zilvervoorraden te Tientsin, werd toen wel duidelijk. De
Japansche militairen voelden zich in het gelijk gesteld en eischten onvoor
waardelijke inwilliging der eischen; Londen dreigde met opzegging van het
Engelsch-Japansche handelsverdrag. Het schijnt dan ook niet geheel en
al juist, zooals in de as-landen reeds werd beweerd, dat de onderhandelingen
te Tokyo aantoonden, dat de Britsche voorste lijn in het Verre Oosten is
teruggenomen tot Singapore.
Dat zij van invloed zijn geweest op het overleg te Moskou, mag als vast
staand worden aangenomen. Wel lonkte Stalin naar andere zijde of was
het slechts om tot toegeven aan te zetten door met veel ophef mede-
deeling te doen van Duitsch-Russisehe handelsbesprekingen te Berlijn
waarover de Duitsche pers hardnekkig zweeg, doch in het overleg schijnt
nu toch schot te komener werd althans reeds bericht, dat binnenkort
te Moskou stafbesprekingen zullen plaats hebben, waaraan zelfs Polen zou
deelnemen niettegenstaande dit rijk sedert zijn wedergeboorte elk contact
met zijn oostelijken nabuur, zijn erfvijand, angstvallig meed. Het zal dus
niet eenvoudig zijn, tot overeenstemming te komen.
Een soortgelijke moeilijkheid doet zich op den Balkan voor. Nadat in
de voorgaande maanden herhaaldelijk onderhandelingen vielen te melden,
welke beoogden Bulgarije in den Balkanbond te brengen, doch niet het
gewenschte resultaat hadden, viel in Juli een levendig contact van Sofia
met Berlijn waar te nemen. Ook met Joegoslavië, om welks gunsten Duitsch-
