876
kunnen overwegen, een deel van de vloot naar 'het Verre Oosten te zenden,
had daarop niet den minsten invloed. De blokkade van Tientsin werd op
denzelfden voet voortgezet, zoo niet versterktdie van Sjanghai scheen
aanstaande terwijl het optreden van de Japansche weermacht nabij Hongkong
al heel sterk den indruk wekte, dat deze Engelsche voorpost zou worden
ingesloten. Daarnaast spreidden de Japansche diplomaten te Berlijn en
Rome groote activiteit ten toon, hetgeen met de kabinetsbesprekingen te
Tokyo, waarvan slechts werd medegedeeld dat zij ten doel hadden, de door
Japan verder m.h.o. op de ontwikkeling der Europeesche verhoudingen te
volgen politiek vast te stellen, den indruk wekte, dat een militair verbond
met de as dn het naaste verschiet lag.
Ook de Japansche ambassadeur te Moskou zat niet stil de geschillen
over Saghalien werden bijgelegd de strijd in Mongolië duurde evenwel
onverminderd voort.
Leger, vloot en luchtmacht te Singapore en in de Straits werden aan
merkelijk versterkt, v.w.b. het leger in hoofdzaak met Britsch-Indische
troepen. Algemeen schreef men dit toe aan de te Singapore gehouden
Fransch-Engelsche conferentie waar van Fransche zijde onder erkenning
van de sterkte der marinebasis tegen aanvallen uit zee de aandacht zou
zijn gevestigd op het geringe weerstandsvermogen tegen acties uit de lucht
en van landzijde. De juistheid van deze bewering in het midden latend,
kan worden opgemerkt, dat het voor de hand ligt, de afweerkracht van
Singapore te versterken naar gelang de waarde van de voorpost Hongkong
daalt en minder zeestrijdkrachten beschikbaar zijn en dat het t.d.a. ondanks
Chamberlains hiervoor vermelde verklaring niet staat als men het te Londen
wel gaarne zou zien, is minder dan een publiek geheim. Men denke daarbij
slechts aan de beweerde plannen, Fransche slagschepen naar het Verre
Oosten te zenden.
Tijdens de vorenbeschreven gebeurtenissen viel een geleidelijke verslech
tering van de Duitsch-Poolsche betrekkingen waar te nemen als een jaar
geleden tegen Tsjecho-Slowakije zette een Duitsche perscampagne in, welke
geleidelijk tot angstwekkende hoogte werd opgevoerd. Ock nam het aantal
douane- en grensincidenten hand over hand toe. Ter regeling van eerst
bedoelde ging Polen over tot rechtstreeksche onderhandelingen met Danzig,
welke^ echter op niets uitliepen. In deze periode kwam de reeds genoemde
militaire overeenkomst tusschen Duitschland en Slowakije tot stand, waar
mede de „omsingeling" van Polen was voltooid naar het heette, viel de
vermelde reis van minister Czaky en gingen Duitsche en Italiaansche diplo
maten tusschen Berlijn of Berchtesgaden en Rome op en neer. Nog werden
de besprekingen te Moskou voortgezet, ook nadat een Duitsch-Russisch
handelsverdrag was gesloten, toen de wereld op 21 Augustus plotseling werd
verrast met de officieele Duitsche mededeeling, dat von Ribbentrop den
23en naar Moskou zou gaan voor de onderteekening van een Duitsch-Russisch
non-agressieverdrag. Verrast is eigenlijk te zwak gezegd beter zou het zijn
te spreken van overvallen. Want daargelaten de zeer enkele in de onder
handelingen ingewijden, was de Duitsche mededeeling voor allen als een
donderslag bij helderen hemel, getuige de ongebruikelijke lange tijd die
verliep voordat daarop in verschillende hoofdsteden zoowel van officieele
als niet-officieele zijde werd gereageerd. Moge het begrijpelijk zijn, dat
Rome vrijwel geen commentaar gaf, beteekenisvcl was het zeker, dat zelfs
Tokyo ten zeerste verrast bleek.
Aan gissingen en geruchten was geen gebrek. Het heeft weinig zin, deze
hier op te sommen. Een belangrijk feit echter was, dat wellicht tegen
veler verwachtingen in Engeland en Frankrijk verklaarden, dat de tot
standkoming van het verdrag geen wijziging bracht in de door deze landen
t.o.v. op zich genomen verplichtingen.
Sindsdien hebben de gebeurtenissen zich met groote snelheid ontwikkeld
de spanning steeg ten top, de hoop op een vreedzame oplossing steeg en
daalde. Ook nu nog (31-8) is zij niet geheel verdwenen. Het is echter nog
