982
Anderen borgen zich op in de schuilkelders of zochten een rustig plekje
in een der stations van de ondergrondsche. Men had er namelijk al heel
spoedig genceg van weken lang eiken nacht twee of drie keer uit zijn
slaap te worden gehaald door het gehuil der sirenes of het gebulder der
afweerkanonnen.
Veel erger dan de uitwerking van luchtaanvallen was de psychische druk
van den langzaam maar gestadig toenemenden honger. In Madrid was eind
1938 practisch een ieder ernstig ondervoed en als signum mali cminis ver
scheen toen ook de pellagra ten tooneele. Deze ziekte reageerde weliswaar
vrij goed op nicotinezuur, dat door de Vereenigde Staten van Amerika werd
geleverd, doch van de niet veel meer dan 1000 cal. bevattende slecht uit
gebalanceerde voeding, welke per persoon per dag ten slotte nog maar
ter beschikking ken worden gesteld, mocht men niet verwachten, dat zij
langen tijd in staat zou zijn het weerstandsvermogen der bevolking op peil
te houden. De kreet om voedsel, die ten slotte in de straten weerklonk
uit den mond van een volk, dat geen vliegtuigbommen en granaten meer
vreesde, was een duidelijk teeken van de naderende moreele ineenstorting.
Opvallend is, dat noch onder de burgerbevolking noch bij de troepen te
velde, ondanks de groote geestelijke en lichamelijke ellende waaraan men
allerwegen blootstond, de frequentie der psychische storingen, vergeleken
bij vredestijd noemenswaard is gestegen. Zelfs in de voorste linies was het
aantal neuroses niet bijzonder groot en speciale maatregelen ter bestrijding
dezer ziekte waren welhaast overbodig.
Van medische belang is een eigenaardig, in het artikel uitvoerig beschreven
ziektebeeld, dat werd waargenomen bij lieden, die aan den heftigen lucht
druk van bomexplosies hadden blootgestaan. Na iederen luchtaanval werden
een aantal patiënten ingeleverd, die zonder gewend te zijn in een stupor-
achtigen toestand verkeerden. Zoo oppervlakkig was aan hen niet veel te
zien men kreeg niet den indruk dat zij verward waren, doch zij gaven
geen antwoord op gestelde vragen en bleven alsmaar met angstig openge
sperde oogen voor zich uit staren. Pols en ademhaling waren matig versneld.
De zieken vertoonden, zooals de schrijver het meer vreemd dan frappant
uitdrukt, het beeld van afgejakkerde honden. Behalve matig verhoogde
peesreflexen bestonden geen verschijnselen, welke wezen in de richting van
een aandoening van het centrale zenuwstelsel met name waren geer. haard-
symptomen van welken aard cok aanwezig. Zoo bleef de toestand tot na
eenige dagen vrij plotseling een verergering van het ziektebeeld intrad.
De patiënten kregen koorts, werden icterisch en begonnen te delireeren. Uit
dit delirium zakten zij geleidelijk aan weg in een steeds dieper wordend
coma, dat eindigde in den dood. Bij de sectie werd het beeld eener encepha
litis haemorrhagica met vaak uitgebreide verweekingen der hersensubstantie
gevonden.
Ten slotte vermeldt'het artikel nog, dat kinderen gedurende de lucht
aanvallen een merkwaardige rust en onverschilligheid aar. den dag legden,
vermoedelijk omdat zij zich het gevaar, waaraan zij waren blootgesteld,
niet realiseerden dan wel meenden afdoende daartegen beschermd te zijn.
De ervaring in Spanje heeft voorts geleerd, dat het niet noodig is bijzon
dere maatregelen te nemen om kinderen den aanblik van zenuwschokkende
scenes te besparen, aangezien zij er als regel beter tegen bestand zijn dan
volwassenen.
La Presse Médicale, 1939 nr. 49. „Sur de nouvelles méthodes de lutte
contre le tétanos. Séro-vaccination, séro-anatoxi-therapie, prevention au
moyen des solutions d'antitoxine tétanique" door G. Ramen.
De bedoeling van de zoogenaamde serovaccinatie is een passieve immu
niteit onmiddellijk te doen overgaan in een actieve, zcodat ook de gevaren
voor een tetanusinfectie in de toekomst worden bestreden. Zij bestaat uit
een enkele inspuiting met serum van een sterkte van 30005000 antitoxine-
eenheden, benevens een reeks anatoxine-injecties. De sero-anatoxine-therapie
