986
Vereenigde Nederlanden, Frankrijk voor en tijdens Napoleon en ook Duitsch-
land hebben dat ondervonden.
Kwam het Verre Oosten hiervoor reeds even ter sprake, er is alle reden
hieraan nog eenige woorden te wijden. Het onverbrekelijke verband tusschen
hetgeen aldaar en in Europa geschiedt werd wederom bewezen. Het Duitsch-
Russische pact heette de oorzaak te zijn van den val van het Japansche
ministerie, dat werd opgevolgd door dat van premier Abe. Bekende per
sonen zocht men hierin tevergeefs, hetgeen niet naliet, bijgedachten op te
roepen. Wie, zoo werd er gevraagd, zijn de personen, die aan de touwtjes
trekken Als ware reden van vorenbedoelden val mag men wel aannemen
het feit, dat zoowel in het volledige als in het romp-ministerie van de big
five (premier, oorlog, marine, buitenlandsche zaken en financiën) kennelijk
weinig eenstemmigheid heerschte over den te volgen koers, althans over
het tempo waarin die zou worden gevolgd. In de zee van telegrammen over
de gebeurtenissen in Europa ging nu vrijwel geheel het belangrijke bericht
verloren van wijziging van de Japansche grondwetin den vervolge zijn niet
meer alle ministers elk voor zich doch is slechts de premier verantwoordelijk
aan de Kroon eenstemmigheid is dus gewaarborgd. Voorts is de min.
president in overleg met den opperbevelhebber belast met de uitoefening
van het hoogste gezag t.a.v. de belangrijkste staatszaken, welke verband
houden met het China-incident, de volledige oplossing waarvan als punt
een op het programma van het nieuwe ministerie staat. Later volgde nog
het bericht, dat in China een opperbevel was ingesteld. Hiermede komt een
einde aan de zelfstandigheid van de drie legers in N., Midden en Z.-China
en ontvalt aan de puppet regeeringen in de eerste twee genoemde gebieden
de steun, die hen stijfde in afkeerigheid van een nieuw centraal Chineesch
gezag. Er is dan ook alle reden, hierin een stap te zien in de richting van
de tegen 10 October aangekondigde instelling van een zoodanig gezag onder
leiding van Wang Tsjing Wei. Nadat de post van minister van buiten
landsche zaken eenigen tijd onvervuld was gebleven, werd admiraal Nomura
daartoe geroepen. In Engeland en Frankrijk begroette men deze benoeming
met voldoening. Toch make men zich geen illussies. Ook in Japan weet
men maar al te goed, dat het ijzer gesmeed moet worden als het heet is
het zal dan ook wel niet nalaten den rol te vervullen van den derden hond,
die er met het been van door gaat en wat dit been is, daarover behoeft geen
twijfel te bestaan. De eenige rem is wellicht nog Amerika dat men in Japan
al den waakhond van het Westen heeft genoemd. Doch zal het genegen zijn
to take up the white man's burden De regeering moge er blijk van geven,
het volk bewijst door zijn onderlingen strijd over herziening van de Neutra-
liteitswet wel, dat het voorshands slechts denkt aan eigen belangen.
Na deze algemeene beschouwingen nog eenige feiten. De nieuwsbureaux
deden het publiek op 3 September zeker geen goeden dienst door bekend te
maken, dat een wereldoorlog was uitgebroken op dien datum was het
alarmeerende bericht zeker onjuist. Politiek gesproken kan het ook thans
nog niet juist worden genoemd hoewel het in aardrijkskundig opzicht een
schijn van werkelijkheid heeft. Nog steeds zijn het toch slechts eenerzijds
Duitschland en anderzijds Frankrijk en deelen van het Britsche Rijk (Groot
Britannië en N.-Ierland, Australië, Britsch-Indië, Canada, Nieuw Zeeland en
na onderlinge meeningsverschillen Zuid-Afrika) die met elkander in
oorlog zijn. Irak en Egypte bepaalden zich tot verbreken van de diploma
tieke betrekkingen zoowel Joden als Arabieren zegden Londen allen steun
toe. De Russische inval in Polen „ter bescherming van de bevolking" leidde
niet tot een oorlogstoestand met andere mogendheden. Blijkbaar voelen
Engeland c.s. niets voor uitbreiding van het conflict. In zooverre streven zij
als Hitier localisatie na. Ook Roemenië hield zich afzijdig, ondanks het
verdrag met Polen dat wederzijdsche hulp voorschreef in geval van een
Russischen aanval. De houding van Italië is nog niet geheel duidelijk Mus-
