929
BOEKBESPREKING.
„De economische verdediging van Nederland" door Dr. W. K. H. Feuilletau
de Bruyn. Drukkerij en uitgeverij de Hofstad, Den Haag.
Van de hand van den kolonel b.d. van het Kon. Ned.-Ind. Leger, oud-
Volksraadslid Dr. W. K. H. Feuilletau de Bruyn, den man, wiens in 1934
samengestelde „Nota betreffende de economische verdediging van Neder-
landsch-Indië" de basis is geworden, waarop onze huidige staatsmobilisatie
berust, is een werk verschenen onder bovenaangehaalden titel, dat als een
pendant van ovengenoemde nota is te beschouwen. Al is het werk geheel
ingesteld op de Nederlandsche economische verdediging Nederlandsch-
Indië wordt er slechts enkele malen terloops in genoemd toch is de lezing
van deze doorwrochte studie voor ons van belang, ook voor degenen, die
de Nota, welke niet werd gepubliceerd, kennen, temeer omdat het boek
van zeer recenten datum is en de S. uiteraard na 1934 gelegenheid heeft
gehad zijn inzichten in het staatsmobilisatieprobleem nog te verdiepen.
De totaalindruk, dien het werk na bestudeering achterlaat, is deze, dat
de economische verdediging heden ten dage een zaak is geworden van zóó
verbijsterende gecompliceerdheid en gigantische afmetingen, dat alleen door
een uiterst zorgvuldige organisatie en voorbereiding in vredestijd en door
een onbekrompen ter beschikking stelling van de daartoe noodige middelen,
financieele zoowel als personeele en materieele, in deze succes te verwach
ten is. Er is vrijwel geen schuilhoek meer van het openbare leven, die niet
door de economische verdediging wordt bestreken, er worden practisch
geen maatregelen te diep ingrijpend geacht, om toepassing te vinden, er
zijn welhaast geen kosten meer waarvoor men terugdeinst om dit deel van
de staatstaak naar den eisch te verzorgen. En het staat wel vast dat een
land, dat in dit opzicht een aanzienlijken achterstand te boeken heeft,
onder zóó ongunstige voorwaarden den oorlog ingaat, dat zelfs een vrij
aanzienlijk overwicht van zijn weermacht dit nadeel niet goed kan maken.
Diepgaande kennis en zorgvuldige organisatie van de economische verde
diging is dus gebiedende eisch voor elk land, dat voor de taak kan worden
worden gesteld zijn onafhankelijkheid te verdedigen.
In Hoofdstuk I geeft S. een overzicht van het economische aspect van
den wereldoorlog en toont hij aan, dat ook in dezen oorlog reeds de econo
mische factoren een beslissende rol hebben gespeeld. Hij schetst de gevolgen
van de hongerblokkade van Duitschland en bewijst aan de hand van cijfers,
hoe fataal die gevolgen vcor dit land geweest zijn. Daarnaast betoogt hij,
hoe Rusland den oorlog verloor door de gebrekkige voorziening van zijn
leger met wapentuig en munitie, een gevolg, niet van een tekort aan econo
mische hulpbronnen, maar van een tekort aan vermogen daarvan een
doeltreffend gebruik te makenniet alleen had de industrieele oorlogs
voorbereiding in Rusland alles te wenschen overgelaten doch bovendien
bleek de regeering in oorlogstijd onbekwaam om de industrie te organiseeren.
Uit het voorbeeld van deze beide landen, waarvan het eene door een doel-
treffenden maatregel van den vijand, de blokkade, het andere door eigen
onbekwaamheid, economisch achterop kwam en daardoor den oorlog ver
loor, blijkt ten duidelijkste, dat de economische verdedigingsvcorbereiding
een onmisbaar element geworden is van de moderne oorlogvoering. En dit
zal in de toekomst nog in sterk verhoogde mate het geval zijn, nu door de
ontwikkeling van het luchtwapen het middel is geschapen om storend in de
vijandelijke voedselvoorziening en in het productievermogen van de oorlogs-
