12. VAN HET WERELDTOONEEL.
984
Met het ingaan van September vervloog de hoop op het behoud van den
vrede in Europa den eersten dezer maand sloot Danzig zich bij Duitschland
aan en rukten Duitsche troepen Polen binnen. Wie verwacht had, dat hierop
automatisch een actie zou volgen van Engeland en Frankrijk, kwam bedro
gen uit. Eerst nadat Polen hun hulp had ingeroepen en twee volle dagen
geheel alleen had gestaan, verklaarden zij, tegen de verwachting van nog
velen, Duitschland den oorlog. Doch ook dit is voor de Polen niet veel
meer geweest dan een gebaar alleen hebben zij, door geen Fransche of
Engelsche actie in het W. ontlast, het hoofd moeten bieden aan den
Blitzkrieg. Zij zijn er in onder gegaan, maar niet zonder logenstraffen van
de in Duitschland in breede kringen verbreide opvatting, dat het ook in
Polen wel zonder vechten zou kunnen krijgen wat het wilde hebben. Het
begint er daarentegen ernstig op te lijken, dat het hetgeen, waarvoor het
het hardst heeft gestreden, niet zal krijgen doch zal moeten afstaan aan zijn
nieuwsten bondgenoot, Rusland.
De rol door Rusland in de laatste weken gespeeld pact met Duitsch
land, overeenkomst met Japan, inval in Polen - heeft in breede kringen
opzien gebaard. Moge dit eenerzijds begrijpelijk zijn, anderzijds bewijst
het, dat menigeen door de diplomatieke boomen het politieke bosch niet
meer zag en nog steeds in den waan verkeerde, dat er wat buitenlandsche
politiek betreft eenig verschil zou zijn tusschen het Keizerrijk en Sovjet
Rusland. In deze rubriek en ook elders hebben wij deze opvatting reeds
meermalen bestreden Speransky, Nesselrode, Gortsjakof, von Giers, Witte,
Iswolsky en Sassonof hebben in de Sovjetdiplomaten en volkscommis
sarissen van buitenlandsche zaken waardige opvolgers gevonden, die in
hun lijn verder arbeiden en, evenals zij onder de tsaren, hun ster zagen
rijzen en dalen naarmate de roode tsaren het noodig achtten, de politieke
bakens te verzetten ter bereiking van het eene doel vergrooting van de
macht van moedertje Rusland. Zoo bezien konden de gebeurtenissen om
den Spaanschen burgeroorlog niet anders leiden dan tot een schijnbare
verandering van gedragslijn. Het militair optreden in Spanje was, tegen
over het Duitsche en Italiaansche, niet bepaald succesvol er rees ernstige
twijfel aan de militaire waarde van Rusland. Ook diplomatiek werd het
meer en meer naar den achtergrond gedrongen. Daarop volgde „München",
waar het niet mede aanzat hoewel het hier toch ging om zijn beschermeling
en ideologischen voorpost in Midden-Europa. Na de volledige liquidatie
van Tsjechoslowakije werden de teekenen duidelijkerstopzetten van de
zuiveringen en heengaan van den leider der Gepoe, Jesjof vervanging van
Litwinof, den man, die te Genève steeds een willig oor vond en zijner
zijds wel sympathiseerde met de democratieën. Stalin zelf, als Lenin Real-
Politiker en daardoor tegenstander van Trotzky scheen de teugels in
handen te nemen. Real-politik beduidtvriendschap met sterkeren, krachtig
optreden tegen zwakkeren. Duitschland had getoond, sterk te zijn en
sterker dan de ex-Geallieerden bezetting zonder slag of stoot van Rijnland,
Oostenrijk, Tsjechië, Memelland, herbewapening Wat lag er dus meer
voor de hand dan aanpappen met Duitschland De ideologie zal men zeg
gen Men make zich niets diets Wie zijn er feller tegenstanders van de
communisten dan de „kapitalistische" sociaaldemocraten En staat de
Russische dictatuur als regeeringsvorm die in andere landen niet nader dan
de democratische bestuurstelsels Ook het feit, dat niettegenstaande de
