985
heroriëntatie in vollen gang was nog onderhandelingen met Engeland en
Frankrijk werden aangegaan, was niet zoo merkwaardig. Kennelijk moeten
de onderhandelingen met Duitschland toen reeds in gang zijn geweest.
Engeland en Frankrijk werden danig aan het lijntje gehouden op elke
gedane concessie volgden nieuwe eischen en zoo dreven zij den prijs op,
dien Berlijn aan Moskou had te betalen. Zoo steeg het prestige der Russen
mèt hun winst en dat deze niet gering is, blijkt thans wel uit het verloop
van de demarcatielijn tusschen de Duitsche en Russische troepen in Polen
PissaNarewWeichselSan (ongeveer van Warschau naar het N.O. en
het Z.). Zal men later kunnen zeggen, dat Duitschland met Rusland het
paard van Troje heeft binnengehaald
Aanvankelijk was het niet duidelijk, wat het Duitsch-Russische non
agressiepact beoogde de eerste gedachte was, de handen in het W. vrij
maken voor optreden in het O. Blijkbaar vermoedde men dit ook in Japan
waar geruchten over een soortgelijke Russisch-Japansche overeenkomst
werden tegengesproken. Een andere merkwaardiger tegenspraak volgde
hardnekkig ontkenden de Russen een hun toegeschreven éclatant succes
in Mongolië. Toen liet de Russisch-Japansche wapenstilstand niet lang meer
op zich wachten 16 September kwam men te Moskou alweer Moskou
tot overeenstemming17 September trokken de Russen Polen binnen.
Twee tegenstellingen schijnen te zijn weggevallen in Oost-Azië de Rus
sisch-Japansche, in Oost-Europa de Russisch-Duitsche of zoo men wil de
Grootslavisch-Grootduitsche. Zal dit blijvend zijn Het is in deze tijden
wel zeer riskant voorspellingen te doen. Toch valt de duurzaamheid der
nieuwe verhoudingen te betwijfelen de vraag is slechts, hoe lang zij stand
zullen houden, wanneer zij zullen bezwijken onder den drang van belan
gentegenstellingen die, althans v.w.b. Europa, welhaast zoo oud zijn als
de geschiedenis. Men sla er slechts op na, wat Hitler in Mein Kampf heeft
geschreven over den Kolonialkrieg mèt Rusland tegen Engeland en den
Bodenkrieg met Engeland tégen Rusland. Door opportunisme moge dit
thans grauwe theorie schijnen, eens zal het de harde practijk zijn. Steeds
en overal zal Groot-Duitschland als voorheen in O. en Z.O. Europa den Rus,
die naar het W. en Z.W. wil, op zijn weg vinden.
Of dit thans reeds het geval is Afgaande op de vele berichten over
Donau- en Balkanbonden onder bescherming van Italië en Rusland zou
men dien indruk wel krijgen. Doch een ding zie men vooral in tijden als
deze niet over het hoofd de mensch is al te zeer geneigd, te denken wat
hij hoopt. Gaan er anderzijds niet reeds stemmen op, die Duitschers en
Russen door Voor-Azië schouder aan schouder zien optrekken tegen India,
een der pilaren van het Britsche Imperium. En dan nog wat is in al die
berichten waarheid, en tot waar reikt de hand der propaganda-bureaux
Wenden wij thans den blik naar de andere zijde. Zij die tot op het laatst
meenden behoorde tot hen ook Hitier dat geen oorlog zou uitbreken,
werden veelal uitgekreten voor optimisten. Waren het echter geen ultra
pessimisten door hun verwachting, dat Engeland en Frankrijk ook nu
weer niet zouden ingrijpen of op het laatste oogenblik zouden terugkrab
belen Na al wat sedert München is geschied, zou zulks den genadeslag
hebben gegeven aan het Britsche prestige. Dit moest tot eiken prijs worden
voorkomen, zoo heet het. Het klink idealistisch, doch is dit de volle waar
heid Is de inzet voor Engeland inderdaad slechts Polen Of gaat het om
het verzekeren van het voortbestaan van het Britsche wereldrijk, tegen de
groeiende opkomende macht Een samengaan zou van Duitsche zijde niet
uitgesloten zijn geweest, getuige Hitiers vorenaangehaalde theorie en de
hem in het reeds verschenen Engelsche Witboek toegeschreven uitlating.
Doch zou Engeland dat hebben gewild Ook hier noopt kennis van de
geschiedenis tot twijfel steeds stond Engeland tegenover de sterkste con
tinentale macht, die veelal zijn heerschappij ter zee bedreigde of daarvoor
een bedreiging scheen te zullen worden. Spanje, de Republiek der Zeven
