1086
noodig had om te ontwaken doch evenzeer kan worden vastgesteld, dat
het ook steeds Engeland was, dat den laatsten klap uitdeelde. Nochtans zou
het vredesoffensief wellicht nog eenige kans van slagen hebben gehad indien
de Duitsche eischen niet zoo hoog waren gesteldgeen inmenging in
O-Europa, herziening van de koloniale verhoudingen, waarbij let wel
-minstens teruggave der vroeger Duitsche bezittingen. Het is geen won
der, dat Chamberlain en Daladier op deze eischen niet konden ingaan en
evenmin, dat geen der neutralen, ook Mussolini en zelfs Stalin niet, indien
men laatstgenoemden nog tot de onzijdigen wil rekenen, neiging vertoonde,
op dien basis bemiddeling te verleenen, niettegenstaande Berlijn, dat aan
biedingen daartoe vóór de verovering van Polen hoffelijk negeerde, daar
thans wel prijs op scheen te stellen. Intusschen ging Chamberlain in zijn
antwoord niet zoo ver als zij, wien de geschiedenis blijkbaar niets heeft
geleerd en luide het heengaan eischten van Hitier benevens herstel van
Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije, Memeiland, Polen en Danzig in den vorm
waarin deze gebieden, deels met volkomen miskenning van historie, geografie
en ethnografie, na den wereldoorlog werden ingesteld. Volkomen afwijzend
was de houding van Chamberlain en Daladier dan ook niet, zooals zelfs in
Italië werd erkend. Toch strandde hierop het vredesoffensief en sindsdien
richt de Duitsche toorn zich als in 1914-1918 (Gott strafe England
vrijwel uitsluitend en met felheid tegen de Britten. Of en zoo ja Stalin
hierbij een rol heeft gespeeld door, gelijk werd beweerd, een verzoek om
hulp van Hitier af te wijzen, zal eerst later blijken. Indien een zoodanig
verzoek mocht zijn gedaan, is het antwoord niet zoo merkwaardig Stalin
is er kennelijk niet op gesteld, zijn handen in een wespennest te steken,
doch houdt deze liever vrij om de vruchten die in O. en W., N. en Z. aan
de politieke boomen rijpen, op te vangen wanneer zij afvallen of desnoods
te plukken. Wel kreeg Rusland bij de „vierde Poolsche deeling" minder dan
de demarcatielijn van September .aangaf en stond het na herhaald uitstel
Wilna (stad of provincie Op grond van slechts een enkel terzake duidelijk
telegram namen wij het laatste aan zie de schets) aan Litauen af, doch
daartegenover stond, dat het zich in de Baltische landen door bedreiging
met geweld 'belangrijke voordeelen wist te verschaffen. Met het lot van
Polen voor oogen, dat elke concessie weigerde doch dan ook alles verloor,
sloten zij verdragen met Moskou welke, ontdaan van alle franje, neerkomen
op prijsgeving van de zelfstandigheid. Russische garnizoenen komen te of nabij
Reval, Baltischport, Hapsalu, op Dagö en Ösel, te Windau en Libau met hun
ijsvrije haven en elders meer landinwaarts, onder meer langs de Duitsch-
Litausche grens (hoofdkwartier Kaunas, de Litausche hoofdstad vloot- en
tal van luchtbases zullen worden ingericht. Welke is daarnaast de waarde
van de verklaring, dat aan den inwendigen toestand in Eestland, Letland
en Litauen niet zal worden getornd Nu de Russen de vrienden der Duit-
schers zijn geworden was het niet erg prettig, dat Chamberlain herinnerde
aan von Ribbentrops nog geen jaar oude uitspraak dat „het communisme
de vreeslijkste aller ziekten is omdat de menschen over het algemeen het
gevaar ervan eerst beginnen te beseffen, wanneer het te laat is" Zal ook
Duitschland eens de historische woorden moeten spreken „bewaar mij voor
mijn vrienden met mijn vijanden speel ik het zelf wel klaar
Minder succes hadden de Russen met Finland schijnt dit wel genegen tot
een verschuiving van de landgrens bij Kroonstad in W. richting en afstand
van de vier eilandjes, welke den toegang tot die oorlogshaven volkomen
beheerschen, tegen gebiedwinst ten N. van het Ladogameer (O. Karelië),
hardnekkig verzet het zich tegen een verdrag met Rusland en gebruik door
dit land van de haven van Hangö. Of den Finschen president Kallio tijdens
de te Stockholm gehouden besprekingen tusschen de staatshoofden der vier
Noordsche rijken steun werd toegezegd, is niet duidelijk wel, dat Roosevelt
een vertoog richtte tot den president der Sovjetrepubliek, Kalinin, op welk
vertoog een vrij zuinig antwoord volgde. Toen kort daarop geruchten de
