1087
ronde deden, dat Moskou ook te Stockholm eischen zou indienen het zou om
niet minder gaan dan steunpunten te Karlskrona (op het vaste land ten Z.W.
van het eiland Oland) en Gothenburg (aan het Kattegat) maakte Berlijn
bekend, niet geïnteresseerd te zijn m.u.v. Denemarken hadden de Noordsche
staten immers het aangeboden non-agressieverdrag afgeslagen Hoe hemels
breed verschilt deze houding van de nog geen jaar tevoren in politieke en
militaire Duitsche bladen aan den dag gelegde vrees voor een Russische
omsingeling van het Derde Rijk, in het Z. door Tsjecho-Slowakije, in het
N. uitgaand van de oorlogshaven Polarnoje op de Moermanskkust door de
smalle strook Finsch gebied 'bij Petsamo naar de Noorsche ijsvrije havens
Hammerfest en Tromsoe Hoe weinig zullen de schrijvers van die artikelen
hebben vermoed, dat Rusland zoodanige havens een luttele twaalf maanden
later zou bezitten, doch dan in de Oostzee en door Duitsche hulp. Zij, voor
wie Hitlers Mein Kampf en Rosenbergs Der Mythus des 20. Jahrhunderts
a.h.w. een geloofsbelijdenis waren, zullen wel behoefte hebben gehad aan
Göbbels' waarschuwende woorden, dat „de Führer altijd gelijk heeft". Wat is
er overgebleven van het weder opnemen van de taak der Duitsche Orde,
wier nakomelingen in het oude Rusland de leidende intellectueele bovenlaag
vormden Dat de Baltische Duitschers den bodem, waarop zij en hun voor
vaderen eeuwen verbleven, moeten verlaten om zij aan zij met de nakomelin
gen van Andreas Hofer en zijn landgenooten, die hun geboortegrond bij
Italië zagen ingelijfd, de plaats in te nemen der Polen die uit de na afron
ding in het meerdere tot Duitschland teruggekeerde gebieden worden ver
wijderd. Nu is het ongetwijfeld juist, dat deze landverhuizing op groote schaal
taï van minderheidsproblemen oplost en als zoodanig moet worden toege
juicht doch onjuist zijn de getrokken vergelijkingen met de uitwisseling
van minderheden zooals deze bijv. na den Grieksch-Turkschen oorlog tus-
schen de betrokken landen tot beider tevredenheid en in onderling overleg
heeft plaats gehad. In O.-Europa is toch weinig sprake van zoodanig overleg,
noch van uitwisseling en aangezien het schijnt, dat ook de Russen de Polen
uit het door hen veroverde gebied verwijderen, blijft voor laatstgenoemden de
vraag wat nu Vestiging in dat gedeelte van Polen, dat noch bij Rusland
noch bij Duitschland is ingelijfd Wat zal de status daarvan zijn protectoraat
als Tsjechië of vazalstaat als Slowakije, dat inmiddels de in Maart van dit
jaar aan Polen afgestane gebieden terugkreeg Men tast nog steeds in het
duister al was er aan geruchten geen gebrek.
Gaven wij de vorige maand een terugblik over de Russische politiek in
de afgeloopen maanden, thans zullen wij even stilstaan bij Polens lotgeval
len. De geschiedenis, die de schrijver van Mein Kampf zoo hoog had, doch
waarmede thans geen rekening wordt gehouden omdat er „geen tijd is
voor idealistische beschouwingen", toont ons een Polen, dat vaak groot in
omvang, doch zelden krachtig was. Hoewel een Slavische staat, heeft het
zich van het tijdstip waarop het zijn intrede deed in de geschiedenis, steeds
gericht naar het Westen. Reeds kort na dit tijdstip bevorderde het de bin
nenkomst van Duitsche koop- en handwerkslieden later riep het de hulp
in van de Duitsche Orde voor de onderwerping der kustlanden van Eestland
tot Pommeren. Daarmede haalde het als staat het paard van Troje binnen
geleidelijk gingen de randgebieden de genoemde kustlanden en Silezië
verloren. Eerj keer scheen hierin te komen toen een vorstenhuwelijk
Litauen en Polen vereenigdeeens omvatte het zelfs Moravië, Hongarije
tot de Adriatische Zee en een groot deel van Rusland. Zelfs slaagden de
Polen er na jarenlangen foloedigen strijd in, de Duitsche Orde in 1410 bij
Tannenberg beslissend te slaan en te dwingen tot teruggave van het grootste
deel van Letland, Litauen, O.- en W.-Pruissen benevens Danzig. Door
invoering van de deel-opvolging, waarbij elke zoon van een overleden vorst
een deel van diens gebied ontving, loste de staat zich echter op in tal van
kleine rijkjes die een gemakkelijke prooi werden voor aanvallers. Enkele
latere vorsten wisten deze rijkjes te hereenigen doch slechts ten koste van
tal van concessies aan den adel waardoor Polen werd tot een krachtelooze
