in moreelen zin, waarvoor de voornaamste middelen zijnde
werking van het voorbeeld van den meerdere, de omgangsbetrek
kingen tusschen meerdere en mindere, de bezieling voor den mili
tairen dienst, het geven van inhoud aan die levensopvatting en
levenstaak. Dan volgen vele nuttige wenken voor den meerdere,
hoe deze zich zich dient te zien en den mindere het juiste begrip
van meerdere, plicht, gehoorzaamheid enz., bij te brengen. Menige
uitspraak in dit artikel is waard een „gevleugeld woord" te
worden Vooral trekt P. te velde tegen aanmatiging en wrange
critiek en eindigt met de conclusie dat in de voorschriften de
levenshouding van den mindere tot den meerdere te vaag is om
schreven en behoefte heeft aan verruiming en verdieping.
Als overal, zijn ook in het leger dè twee groote opvoedkundige
methoden de daad en het woord. Welke daden, welke woorden
Die daden en die woorden, welke bij den mensch in het algemeen
voldoenden weerklank vinden.
Waarvoor is iedereen, en de minder ontwikkelde zeker niet het
minst, gevoelig Voor de behartiging der kerngevoelens, tot welke
allereerst behoort de wensch iets te zijn, iets te beteekenen. Deze
wensch wordt krachtig gestimuleerd en te eerder in daden om
gezet, indien de meerdere blijk geeft vertrouwen in het willen
en kunnen van den mindere te hebben. Het is psychologisch juist
den mindere een reputatie te geven en hem a.h.w. uit te dagen die
op te houden. Het omgekeerde, de geringschattende houding heeft
een funesten invloed. Temeer omdat deze dikwijls samengaat met
een tekort aan sympathie en dit laatste voelt de mindere veel
eerder aan, dan dat de meerdere het zich bewust is.
De reactie op al of niet vermeende geringschatting verschilt
naargelang den landaard. De Jan zal demonstreeren in 1929 was
bij een manoeuvre een Eur. cie. steeds in de reserve geweest, ook
den laatsten dag. Na afloop per motor terugkeerend, zag ik Euro-
peesche fuseliers op zoodanigen afstand van het manoeuvre-terrein,
dat zij vóór afloop er de brui aan bleken te hebben gegeven In
den jaargang 1915 van het I.M.T. („Kromo Buiten" van Asymp
toot) is een duidelijk voorbeeld te vinden van bedoelde reactie
bij Javanen, nl. lijdelijk verzet in ernstige mate Javaansche fu
seliers, steeds geringschattend behandeld door hun commandant,
beweerden op een gegeven oogenblik in een niet moeilijk ravijn niet
te durven afdalen, zonder het zelfs te probeeren Zonder eerge
voel is geen menschelijk wezen, behalve dan de gedegenereerde
of krankzinnige.
In nauw verband met de neiging iets te zijn, staat de neiging
zich te overschatten of anderen te onderschatten. In de practijk
is zelfoverschatting van den meerdere vaak oorzaak dat hij zijn
ondergeschikte onvoldoende waardeert. Tactisch en psychologisch
een ernstige fout.
1048
