teerd. Slechts de uit een militair oogpunt belangrijk geachte stre
ken, die geologisch niet of onvoldoende bekend zijn, zullen van
meet af aan militairgeologisch in kaart moeten worden gebracht.
Mineeren.
Wij willen buiten beschouwing laten of mineeren ooit in Ned.-
Indië zal worden toegepast, maar het heeft zulke sprekende voor
beelden opgeleverd van de noodzakelijkheid van geologische voor
lichting onder bepaalde omstandigheden, dat er o.i. in een inleiding
niet over gezwegen mag worden.
Een zeer leerzaam voorbeeld uit den wereldoorlog is de onder
mijning en het opblazen van de Duitsohe Wytschaete-linie door de
Engelschen. Na een langdurige voorbereiding, waarmede reeds
begin 1916 een aanvang was gemaakt, en waarbij niet minder dan
5454 m mijngang werd gedreven, brachten de Engelschen, den 7den
Juni 1917, 18 mijnen met 423.000 kg springstof tot ontploffing. De
uitwerking was ontzettend, de Duitschers leden groote verliezen
en waren gedwongen de geheele Wytschaete-boog te ontruimen
(Zie fig. 8, waarin de voorste Duitsche stelling voor en na den
slag is ingeteekend, terwijl er tevens de ligging der mijnen in is
aangegeven, onder globale vermelding van de grootte der lading).
Ten einde eenig denkbeeld te geven van de situatie en van de
groote rol, welke de kennis van den bodem in dit drama heeft
gespeeld, is in fig. 9 een schematische, geologische doorsnede door
Fig. 9. Schematisch geologisch dwarsprofiel over de stellingen
bij Wytschaete (naar W. Kram).
het betreffende terrein afgebeeld, waarin de ligging van de
Duitsche en Engelsche stellingen, en de belangrijkste schachten
en tunnels, welke werden gedreven, zijn aangeduid. Van boven
naar beneden bestaat de ondergrond achtereenvolgens uit
1. Bruine, zandige klei, meest 2 tot 4 m dik (Diluvium).
2. Groene, geelachtige of blauwe zanden met tusschengescha-
kelde kleibanken en een kleibank aan de basis, het zooge
naamde Paniselien. Het zand vormt 8 tot 20 m dikke lagen, is
sterk waterhoudend, en gedraagt zich als drijfzand.
29
I^e en 2^e Duitsche linii
voorst e
Engelsche stelling
Zand van IJ peren V_\_
~^on de ra an water voeren d'
Loding
