322
Geneeskundige Dienst.
„Voorschrift voor den Bloedtransfusiedienst" door A. D. H. Telligen, officier
van gezondheid 2de kl., uitgegeven door het Nederlandsche Roode Kruis
en samengesteld in opdracht van de Centrale bloedtransfusie Commissie.
Dit keurig uitgevoerde boekwerkje bevat naast de regels voor de organi
satie van den bloedtransfusiedienst van het Nederlandsche Roode Kruis een
tot in de finesses uitgewerkten leidraad voor de medische leiders en het
administratieve personeel der verschillende rayons, waarin Nederland ten
behoeve van dien dienst is verdeeld. Daarnaast kan men er aanwijzingen
in vinden voor de bereiding van bloedgroepen-sera en voor de uitvoering
der bloedgroepsbepaling met behulp van test-sera en test-roode-bloed-
lichaampjes van de hand van Dr. Pondman. Aan het slot van het voorschrift
zijn opgenomen modellen van de verschillende benoodigde formulieren,
alsmede een schema van de landelijke indeeling in 56 rayons met de leiders
der medische centra van deze rayons.
Bij de lezing komt men onder den indruk van de groote hoeveelheid
administratieven arbeid, welke aan een dergelijken dienst is verbonden. De
practijk zal voorts nog moeten leeren, in hoeverre de hier gegeven voor
schriften doeltreffend zijn. Aangezien de opzet van den Nederlandschen
bloedtransfusiedienst echter is gebaseerd op het voorbeeld van buitenland-
sche organisaties, welke hun deugdelijkheid in de practijk reeds hebben
kunnen bewijzen, is de verwachting gewettigd, dat de resultaten bevredigend
zullen zijn.
Degenen, die in Nederlandsch-Indië belangstelling hebben voor het bloed-
transfusievraagstuk en de oprichting van een transfusiedienst in hun omge
ving overwegen, zullen goed doen van deze uitgave kennis te nemen, waarbij
echter al dadelijk dient te worden opgemerkt dat zonder aanzienlijke wijzi
gingen het Nederlandsche voorschrift voor de Indische verhoudingen niet
toepasselijk is.
„Staal tegen Staal" door Dr. V. M. E. Winters, reserve-officier van gezond
heid 1ste kl. Koninklijke Landmacht. Uitgave nr. 33 der Schijnwerperserie,
Uitgeverij het Spectrum, Utrecht 1939.
Dit smaakvol uitgevoerde, vlot geschreven en rijk geillustreerde boek
werkje voert, een spannende film gelijk, in 100 bladzijden druks de geschie
denis der oorlogschirurgie aan ons geestesoog voorbij. Reeds in de oudheid
zien wij heelmeesters de legers volgen om aan gewonde krijgslieden hulp
te verleenen. Bij den toenmaligen stand der kennis omtrent den bouw van
het menschelijk lichaam en het gebrekkige inzicht in het wezen der wond-
infectie, kon het echter niet anders of de resultaten moesten weinig bevre
digend zijn. Bovendien ging de medische zorg te velde in die dagen niet
uit boven een zeer gebrekkig pogen tot individueele hulpverleening. Van
eenig streven tot een zich volgens bepaalde beginselen aanpassen aan de
moeilijke en onvoorziene omstandigheden van den oorlog, met het doel den
gewondenstroom als geheel de voordeelen der behandeling op zoo effectief
mogelijke wijze deelachtig te maken, was nog niets te (bespeuren.
In de middeleeuwen bleef deze toestand vrijwel ongewijzigd. Ook in de
daaraan aansluitende periode der nieuwere geschiedenis, kan men, hoewel
mannen als Wirtz en Ambroise Paré reeds baanbrekend werk op het gebied
der wond- en fractuurbehandeling hadden verricht en Sully onder Lodewijk
XII zelfs de invoering van mobiele veldhospitalen had bepleit, nauwelijks
van eenige vooruitgang spreken.
Het zou aan Larrey, Napoleons grooten veldchirurg, trouwen volgeling
en vriend, voorbehouden zijn een nieuwe aera in de geschiedenis der oorlogs
chirurgie in te luiden. Zijn figuur is eenig in de historie en aan hem komt
ongetwijfeld de eer toe de eerste te zijn geweest, wien het is gelukt den
strijd van Staal tegen Staal ten gunste van het staal in zijn hand te keeren.
Na Larrey komt dan een periode van buitengemeen snellen vooruitgang.
De ontdekking der pathogene kiemen voert tot een doelbewustere bestrijding
der wondinfectie (Semmelweis, Lister, Von Bergmann enz.) terwijl spoedig
