soh.uld.igd worden. Dat daarmede tevens uitroeiing van den Wester-
schen handel wordt bereikt, zouden de Japanners een neven
gevolg kunnen noemen. Vele waarnemers zijn echter niet in staat
uit te maken, wat hier hoofd- en wat nevendoel is.
Volgens den Ohineesohen igeneraal-majoor C. J. Chow, directeur
der militaire luchtvaartcommissie, zouden de Japanners bij den
aanvang der vijandelijkheden over 2300 vliegtuigen in eerste linie
hebben beschikt, alsmede over 230 stuks in reserve. Hun lucht-
vaartpersoneel zou een sterkte van 15.000 hébben gehad, en hun
vliegerschalen 400 tot 500 vliegers per jaar hebben kunnen afle
veren. Hun vliegtuigfabrieken zouden een productie van 60 vlieg
tuigen per maand hebben gehad. Tot einde Augustus '39 zouden
zij 796 vliegtuigen door den strijd hebben verloren, alsmede 1062
vliegers gedood en 51 gevangen, behalve de verliezen geleden door
ongelukken. Tegenover deze luchtmacht, waarvan de opbouw 25
jaar in beslag had genomen, stond de zesjarige Chineesche lucht
macht met een groot te kort aan personeel en materieel. Algemeen
heeft men aangenomen dat de Chineezen den oorlog begonnen
met tusschen 500 en 700 vliegtuigen. Volgens generaal Chow was
dat getal belangrijk kleiner. Nochtans leverde de Chineesche
luchtmacht in de 2de helft van Augustus '37 12 luchtgevechten,
waarbij zij 27 vliegtuigen, 23 dooden en 35 gewonden te betreuren
had, den vijand echter een verlies van 61 vliegtuigen en 146 man
zou hebben toegebracht. Het Kisaradzu luchtregiment zou daarbij
vrijwel geheel zijn vernietigd.
Generaal Chow laat de belangrijkste gebeurtenissen op vlieg-
gebied de revue passeeren. Hij brengt in herinnering, hoe op 15
Augustus '37 van 20 Japansche bomwerpers van Formosa op weg
naar NanKing de Chineezen er 10 neerhaalden, en bovendien nog
8 van de 13 op weg naar het vliegveld bij HangChow. Deze ver
liezen moeten worden geweten aan het feit, dat de bomwerpers
de bescherming van gevechtsvliegtuigen misten. Wat niet bekend
was, is, dat voor en na den terugtocht der Chineesche troepen van
ShangHai naar NanKing de Chineesche luchtmacht door de
Japanners vernietigd verklaard gedurende drie maanden heeft
moeten stilliggen, omdat de vliegvelden bij NanKing en HangChow
naar het binnenland moesten worden verlegd.
Het element der verrassing heeft in den luchtoorlog in China
een belangrijke rol gespeeld. Maar niet minder de neiging om
op historische herinneringsdagen opzienbare successen te bevech
ten. Zoo beweert ook generaal Chow nu weer, dat op 18 Sep
tember '37 (de dag van den Japanschen overval bij Mukden in
'31) de Chineezen groot succes behaalden bij een nachtelijken
aanval op de O. punt van de Settlement van ShangHai, waar in
een katoenspinnerij de Japansche staf was gevestigd. Een der
merkwaardigste voorvallen speelde zich echter op 29 April '38,
den verjaardag van den Japanschen keizer, af. De Chineezen had
den er een voorgevoel van géhad, dat de Japanners op dien dag
286
