535
resultaten opleverde, vermits de omstandigheden voor rustig werk daar
uiteraard allesbehalve gunstig waren. Daar komt nog bij, dat uitbreiding
der chirurgische taak van de Hd.V.P.An. in den door S. bedoelden zin,
noodzakelijk en binnen zeer korten tijd moet leiden tot blokkeering van den
gewondenafvoer, waardoor de geheele hulpverleeningsorganisatie te velde
in haar tegenwoordigen opzet zou worden lamgeslagen.
Op grond van deze overwegingen, welke zonder veel moeite met nog
verschillende andere zouden kunnen worden vermeerderd (o.a. het aan de
doorvoering van de in het artikel voorgestane zienswijze verbonden gevaar
van belemmering der gewondensorteering), lijkt het voorshands niet raad
zaam de thans h.t.l. en ook allerwege elders geldende beginselen ten aanzien
van de taak der Hd.V.P.An. prijs te geven. De vraag of onder zeer bijzon
dere tactische omstandigheden van de leidende principes inzake de genees
kundige verzorging der gewonden te velde kan worden afgeweken is niet in
algemeenen zin te beantwoorden. Zulks zal in de practijk van geval tot geval
moeten worden uitgemaakt, waarbij men zich echter steeds terdege zal
dienen te realiseeren dat een Hd.V.P.A., welke niet tijdig kan vlot komen,
goeddeels haar medisch-tactische waarde heeft ingeboet.
Medizinisclie Klinik, 1940 nr. 3. „Die wehrchirurgische Behandlung der
Verwundeteri' (vervolgartikel) door Prof. Dr. O. Hoche.
Penetreerende buikschoten, waarbij tevens het darmkanaal is geopend,
hebben zooals bekend te velde een zeer slechte prognose (mortaliteit 70
Aangezien de levenskansen bij dusdanige patiënten, zoolang zij niet zijn
geopereerd, als het ware met de minuut verminderen, is het zaak hen zoo
spoedig mogelijk af te voeren naar de Vd.Hn. zonder dat door het passeeren
van Hd.V.Pn. of andere tusschengeschakelde medische eenheden in het
vervoer vertraging wordt veroorzaakt.
Is operatie onder de gegeven omstandigheden niet mogelijk, dan doet men
het beste de patiënten zoo rustig mogelijk te laten liggen, aangezien er nog
altijd een zij het ook minimale kans bestaat, dat de natuur zich zelf
redt en door verkleving de opening in maag of darm wordt gesloten. Heeft
de verwonding langer dan 12 uur geleden plaats gehad en zijn nog geen ver
schijnselen van buikvliesontsteking opgetreden, dan mag men aannemen, dat
door een tijdig tot stand gekomen sluiting der opening in het darmkanaal,
spontane genezing zal volgen. In dit stadium is operatie absoluut gecon-
traïndiceerd, omdat daardoor het natuurlijke genezingsproces op zeer onge-
wenschte wijze zou worden verstoord. Bij reeds aanwezige verschijnselen
eener diffuse buikvliesontsteking is chirurgisch ingrijpen eveneens als vol
komen doelloos achterwege te laten. Moet een patiënt met penetreerende
buikverwonding en geopenden intestinaaltractus, hetzij doordat afvoermo-
gelijkheden ontbreken, hetzij op andere wijze de mogelijkheid tot operatie
niet is gegeven, ter plaatse verder worden verpleegd, dan zal men moeten
probeeren hem gedurende minstens vier dagen alle spijs en drank te ont
houden. Aangezien als regel in de voorste gevechtszone niet de mogelijkheid
bestaat het vochtverlies aan te vullen door subcutane of intraveneuze infu
sies, vereischt het doorvoeren eener dergelijke therapie echter alle wilskracht
van de zijde van den behandelenden arts, omdat het lijden der slachtoffers
vaak niet is om aan te zien.
Aan het slot van het artikel wordt een korte opsomming gegeven van de
dringende chirurgische kunstbewerkingen, welke volgens S. op de Hd.V.Pn.
dienen te geschieden. Genoemd worden onderbinding van grootere vaten,
tracheotomieën en zoogenaamde noodamputaties, d.w.z. verwijdering van
nog maar met smalle weefselbruggen met romp of proximale gedeelte van
het getroffen lid in verbinding staande, min of meer verbrijzelde extremi-
teitendeelen. Alle andere operaties wil hij overeenkomstig de algemeen
geldende opvattingen voor de Vd.Hn. reserveeren.
S.
