10. DEMOCRATIE OF DICTATUUR (1) door G. L. REINDERHOFF, Eerste Luitenant der Infanterie. INLEIDING. Wij willen trachten, in dit opstel inzicht te geven in de moderne machtsideeën en deze toetsen aan de bestaande democratische gedachte. Hoe gaarne die machtsideeën door hun voorstanders als iets totaal nieuws, iets jongs worden aangemerkt, juist is dit niet, omdat die ideeën reeds in de grijze oudheid hebben be staan. Wij doelen echter meer op den moderneren vorm daarvan, welke in den jongsten tijd emaneerde in fascisme, Russisch communisme of bolsjevisme, nationaal-socialisme, kortom de dictatuur. Het zou dwaasheid zijn, de dictatuur niet te willen zien als een reactie, als een gevolg van bepaalde toestanden, waarin de volken kwamen te verkeeren. Zoo is het in de allerjongste geschiedenis wel zeer duidelijk gebleken, dat na den oorlog van 19141918, na de oorlogsmoeheid en vooral na de depressie der vernedering bij de verliezers, sterke nationalistische tendenzen optraden, die voor andere landen ge vaarlijk konden worden. Vele factoren hielpen mede, die tendenzen toe te spitsen. In de eerste plaats de wereldcrisis, wellicht de grootste aller tijden, die in 1929 haar hoogtepunt bereikte, een crisis, waarin ook de knapste economen zich verloren en waarin onoplosbare tegenstel lingen optraden, waarvan wij als voornaamste mogen noemen een potentie van het productie-apparaat van een grootte als de wereld nog nooit had gekend, terwijl aan den anderen kant millioenen werkeloos aan den kant stonden. De modernste economische wetenschap kon de problemen niet aan, evenwicht was niet te vinden men wierp zich op de ge nezing van het kwaad. Hier zocht men het in het groot-kapi- talisme, daar in onevenredige grondstofverdeeling, elders waren de politieke grondslagen fout en toch, men kwam er niet uit. Wie de politieke geschiedenis der laatste jaren globaal heeft gevolgd, weet hoe men zocht naar nieuwe wegen omdat men op het oude spoor doodliep. Wij herinneren aan het „herzienings rapport" der S.D.A.P. in Nederland, het „plan van den arbeid" 945

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1940 | | pagina 57