Het Italiaansch fascisme is voorts vertegenwoordigd in één
persoon, den Duce. Fascistisch gedacht kan dit niet anders (omdat
de staat de uitsluitende heerscher is). Bezien wij het absolute
in de heerschappij van „zijn" staat, dan kan dit slechts op één
wijze worden verwezenlijkt, nl. door aan de spits één man te
plaatsen, omdat gedeelde heerschappij niet meer absoluut is. Dit
is de positie van den Duce.
De positie van het volk daarentegen staat in het licht dei-
discipline. Officieel zegt Mussolini geen „kadaverdiscipline", maar
hij eischt van de massa het begrip, dat men samen voorwaarts
moet, dat slechts gezamenlijk kracht kan worden ontplooid (vgl.
het fascistisch symbool van den roedebundel der lictoren, zinne
beeld van kracht, eenheid en recht) en dat het dan ook een
practische eisch is, dat men samenga. Het behoort tot de taak
van den leider deze denkbeelden bij het volk ingang te doen
vinden langs door hem aangegeven lijnen.
Uit alles spreekt echter het systematisch onderwerpen van het
volk aan den staatswil. Immers, er is geen sprake van, dat het
volk zelf over zijn lot beschikt.
Het is echter de taak der overheidspropaganda, door de „leuze-
tactiek" het volk voor die ideeën te winnen en hierin slaagde
een type als Mussolini vrijwel.
Ook vergete men hier niet, dat Italië in het begin van Musso
lini's loopbaan als leider, in een déplorabelen toestand verkeerde,
een doodarme en vooral zeer onontwikkelde bevolking had,
financieel was uitgeput en totaal geen „staats-eenheid" in natio-
nalen zin vormde. Er was dus propaganda-materieel te over om
het volk op temperatuur te brengen en vooral een volk dat nog
zoo weinig van zijn land had weten te maken, werd dubbel
aangelokt door de vele beloften van den man, die had bewezen,
durf te bezitten en in eerste instantie al een overwinning op „het
oude" had geboekt door zijn geslaagden marsch naar Rome.
Gezamenlijk dus voorwaarts, begrip van discipline en gehoor
zaamheid, daarop vooral werd gehamerd; maar de uitvoering hier
van eischt organisatie opdat de resultaten verzekerd zijn.
De organisatie is er, belichaamd in den z.g. fascistischen cor
poratieven staat. Wij zeggen opzettelijk fascistisch, omdat de
corporatie in Italië slechts den naam gemeen heeft met zijn
oorspronkelijke beteekenis elders. (Corporatie gewettigde ver-
eeniging, welker leden aan vaste regelen en tucht zijn onder
worpen.)
In de democratische landen ontstonden de corporaties in den
strijd ter verbetering van toestanden op het gebied van handel,
nijverheid, arbeidsvoorwaarden, enz. Zoowel werknemers als werk
gevers organiseerden zich in corporatieven vorm en deze corpo
raties openbaarden zich als raadgevende lichamen van het grootste
953
