o.a. werd Marx in 1848 uitgewezen. Parlementen ontstonden doch
verdwenen goed- of kwaadschiks even snel als ze waren gekomen.
(Wij herinneren aan het uiteengejaagde Frankforter parlement
en het in 1849 ontbonden z.g. „Rompparlement")
Wij willen, ter verduidelijking van de toen reeds heerschende
opvatting, Bismarck nog eens aanhalen in één zijner brieven aan
keizer Wilhelm IITegen de democratie helpen slechts soldaten,
„priesters kunnen daarbij veel bederven en weinig helpende
„geloovigste landen zijn de revolutionnairste
Men versta Bismarck's aanduiding revolutionnairen wèlze
bezorgden hem en zijn soldaten-systeem den meesten last.
Ook later, na 1871, zien wij een Duitschen Rijksdag, die veel
scheen te zijn, doch weinig politieke beteekenis had. De rijks
kanselier was slechts aan den keizer verantwoording verschuldigd
en er bestond geen rijksministerie.
Nog later zien wij Bismarck's strijd tegen de katholieke kerk,
gevolgd door zijn fel optreden tegen de socialisten, culmineerend
in de „socialisten-wet", die alle „moderne" volks-reacties aan
banden moest leggen.
Geen regeering door het volk, geen medezeggingschap, doch
ordening van boven af. Hoewel de reacties niettemin niet uitbleven,
slaagde de regeering erin, de teugels strak te houden, wijl zij zich
zeker stelde door het gezag eventueel met krachtige hand te ver
dedigen. In dit verband zei Bismarck o.a. „het leger is van alle
instellingen in een land de voornaamste"
Wij vinden in deze historische schets veel terug van hetgeen
Hitler's Duitschland thans te zien geeft en op politiek terrein heeft
men nog weinig geleerd of willen leeren. Vergelijken wij bijvoor
beeld de theorieën van Ewald Banse met die van Friedrich List.
Banse, die in 1932 zijn beruchte boek „Raum und Volk" publi
ceerde, werd in 1933 onder Hitier tot professor in de militaire
wetenschappen aan de Technische Hoogeschool te Brunswijk
benoemd. Als Banse schrijft over de te volgen gedragslijn, hoe op
den duur Engeland te vernietigen, lezen wij o.a.
„Wat België betreft, dit is één van die ellendige staatjes
die deel uitmaken van Frankrijk's duistere plannen om
Duitschland te vernietigen. Duitschland moet dit landje
daarom geheel of gedeeltelijk annexeeren"
Nadat is uiteengezet, dat Frankrijk moet worden vernietigd om
Engeland te kunnen aanvallen, merkt hij in één adem op
„dat Holland (met de koloniën), het „Duitsche" België (èn
de Congo), het „Duitsche" Vlaanderen, Elzas-Lotharingen, het
„Duitsche" Luxemburg, het „Duitsche" Denemarken moeten
worden geannexeerd".
Honderd jaar geleden schreef Friedrich List
„Een in zielental en grondgebied beperkt volk kan, vooral
wanneer het een eigen taal heeft, slechts een kreupele literatuur,
1034
